یاحقی:
زبان فارسی حافظ هویت ملی و پیوند ملت های فارسی زبان
به گزارش بلک بلاگ، عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی اظهار داشت: زبان فارسی ستون هویت ملی و پیوند ملت های فارسی زبان است و تقدیر آن تقدیر ایران و همبستگی اقوام هم زبان را تضمین می نماید.
خبرگزاری مهر، گروه استانها: زبان فارسی به عنوان یکی از قدیمی ترین و زنده ترین زبان های جهان، قرن هاست نقش پیونددهنده فرهنگ ها، اقوام و نسل های مختلف را ایفا می کند. این زبان نه فقط ابزار گفتگو، بلکه ظرفی برای انتقال میراث معنوی و هویت ملی است که در لابه لای شعر، داستان و تاریخ موج می زند. از دوران باستان تا امروز، فارسی همیشه بار رسالت فرهنگی و هویتی ملت ایران را بر دوش داشته و توانسته اقوام پراکنده را زیر چتر زبان مشترک همسو کند. این زبان، بستر پیوند با کشورهای فارسی زبان منطقه و عامل همبستگی فراتر از مرزهای سیاسی بوده است.
جایگاه زبان فارسی تنها به جغرافیای ایران محدود نیست؛ بلکه در تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، قسمتهایی از هند و حتی جوامع مهاجر ایرانی، بازهم رنگ و بوی هویت و آئین پیشینیان را زنده نگه داشته است. پیوند زبان فارسی با فرهنگ اسلامی هم از شاخصه های مهم تاریخ ایران است؛ بعد از ورود اسلام، این زبان نقش برجسته ی در تبیین، ترویج و بسط آموزه های قرآنی و معارف دینی ایفا کرده و بستر تقریب مذاهب را فراهم ساخته است.
شاهنامه فردوسی، به عنوان بزرگ ترین اثر حماسی زبان فارسی، نماد این پیوند فرهنگی است. این اثر نه فقط راوی تاریخ و اسطوره، بلکه منشوری برای ترویج ارزش های خرد، دانش و آزادگی در بین ایرانی ها و همه فارسی زبانان جهان است. فردوسی با نبوغ و وفاداری فرهنگی خود، کلمات را به سنگر دفاع از هویت ایرانی تبدیل کرد. بیشتر از هزار بار تکرار واژه ایران در شاهنامه، نشان میدهد که زبان و فرهنگ تا چه حد برای او ستون استقلال و عزت ملی بوده است.
تاریخ پاسداشت فردوسی و زبان فارسی گواهی است بر اینکه هرگاه فرهنگ به حاشیه رانده شده، هویت هم تضعیف سده است. احیای روز فردوسی و گسترش مراکز پژوهشی در ایران و جهان، نشانه بیداری فرهنگی ملت ها برای حفظ این گوهر است. خرد، دانش و آزادگی سه ستون بنیادین فرهنگ ایرانی هستند که در ادبیات فارسی به روشنی انعکاس یافته اند. این سه ارزش از دیر باز در جان مردم این سرزمین ریشه دوانده و نسل به نسل منتقل شده است. تهدیدهای پیش رو همچون نفوذ زبان های بیگانه و فاصله گرفتن نسل جدید از ادبیات فارسی، زنگ خطر جدی برای آینده این میراث گران بهاست. مواجهه با این تهدیدها نیازمند برنامه ریزی فرهنگی و تلاش رسانه ها، آموزش و سیاست گذاران است.
پاسداشت زبان فارسی، پاسداشت ایران است؛ مسئولیت جمعی که بر عهده همه قرار دارد، از استادان و دانشجویان تا شاعران و خبرنگاران. این زبان حلقه اتصال تاریخ و آینده ماست، و نگاهبانی از آن، حفظ ریشه های یک تمدن چند هزار ساله شمرده می شود.
زبان فارسی و هویت ملی ایران
در همین راستا پروفسور محمد جعفر یاحقی، پژوهشگر و نویسندهٔ ایرانی، استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه فردوسی مشهد، عضو پیوستهٔ شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیر قطب علمی فردوسی شناسی و ادبیات خراسان در دانشگاه فردوسی مشهد در گفتگو با خبرنگار مهر از جایگاه زبان فارسی، نقش شاهنامه در احیای هویت ملی، چالش های پیش روی این زبان و ضرورت پاسداشت این میراث فرهنگی سخن می گوید. یاحقی، سال ۱۳۲۶ در محله سردشت فردوس به دنیا آمد. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خودرا در شهر فردوس گذراند. در سال ۱۳۴۵، به قصد ادامه تحصیل به مشهد رفت و در سال ۱۳۴۶ با رتبهٔ اوّل در کنکور رشته ادبیات در دانشگاه فردوسی مشهد پذیرفته شد. بعد از اتمام دوره لیسانس، در سال ۱۳۵۰ به عنوان رتبه اوّل در کنکور فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مشهد پذیرفته شد. وی در سال ۱۳۵۴ با درجه ممتاز از پایان نامه خود دفاع کرد و به پیشنهاد دکتر غلامحسین یوسفی به عنوان مربی در بخش زبان وادبیات فارسی دانشگاه فردوسی استخدام شد. در همان زمان وی در دورهٔ دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه تهران با رتبهٔ اوّل پذیرفته شده و هم زمان با تدریس در دانشگاه فردوسی، در دورهٔ دکتری دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت. وی در سال ۱۳۵۹ از پایان نامهٔ دکتری خود در دانشگاه تهران با درجهٔ ممتاز دفاع کرد. در سال ۱۳۶۷ دانشیار شد و در سال۱۳۷۲ به مرتبهٔ استادی ادبیات فارسی ارتقا یافت. یاحقی از دی ماه ۱۳۸۱ مدیریت قطب علمی فردوسی شناسی وادبیات خراسان را به عهده گرفت.
عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ضمن اشاره به این که زبان فارسی یکی از شاخصه های برجسته و شناخته شده ایران است، اظهار داشت: اگر بخواهیم یک شاخصه برجسته و شناخته شده برای ایران داشته باشیم، آن ادبیات فارسی است. اصالت این ادبیات زبانزد بوده و معرف فرهنگ و تمدن ایرانی ها است. لازم است بیشتر از پیش به اهمیت این میراث بیندیشیم و آنرا پاس بداریم.
وی اضافه کرد: زبان فارسی حافظ هویت ملی و پیوند ملت های فارسی زبان است. ایران را نمی توان فقط با مرز حفظ کرد بلکه باید با فرهنگ حفظ شود. زبان فارسی به عنوان زبان مشترک، پیونددهنده ملت های فارسی زبان و حافظ هویت ملی ماست.
یاحقی با تکیه بر نقش رسانه ها در این راه تصریح کرد: زبان فارسی بستر خبری و هویتی ماست. خبرنگاران باید قدر این زبان و کار اطلاع رسانی را بدانند چون آن چه منتشر می کنند بستر پیوندهای اجتماعی و ملی را تقویت می کند که کاری مقدس و محترم است.
جایگاه زبان فارسی در تاریخ تمدن و اسلام
این استاد ادبیات فارسی به پیوند دیرپای زبان فارسی با فرهنگ اسلامی اشاره نمود و اظهار داشت: ادبیات فارسی شأنی مقدس دارد چونکه بعد از قرآن بیشترین نقش را در تبیین و ترویج معارف اسلامی ایفا کرده است. زبان فارسی نماد دیرپای همبستگی بوده و بعد از ورود اسلام به ایران، بیشتر از ۱۲۰۰ سال بستر وحدت فرهنگی ما بوده است.
زبان فارسی، پل تقریب مذاهب اسلامی
وی با اعلان اینکه این زبان پیونددهنده فرهنگ ایرانی با آموزه های اسلامی بوده، اضافه کرد: زبان فارسی کالبد زبانی فراهم آورده که نه فقط وحدت ایران و اسلام، بلکه تقریب مذاهب اسلامی بخصوص تشیع و تسنن را تسهیل کرده است.
شاهنامه؛ منشور خرد و ایران دوستی
یاحقی به جایگاه شاهنامه پرداخت و اظهار داشت: شاهنامه یکی از متون بنیان گذار فرهنگ ایرانی است که پیام اصلی اش ترویج خرد، دانش و آزادگی است. فردوسی در آغاز شاهنامه خداوند را با نام «خرد» مخاطب قرار می دهد که اهمیت خرد در جهان بینی او را نشان میدهد.
استاد برجسته ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: فردوسی تنها یک شاعر نیست؛ او با شاهنامه هویت ایرانی را احیا کرده است. هیچ شاعری به اندازه فردوسی واژه ایران را به کار نبرده است؛ بیشتر از ۱۱۰۰ بار در شاهنامه از واژه هایی چون ایران، ایرانی و ایرانی ها استفاده شده است. شاهنامه دایرة المعارفی از زندگی ایرانیان، آداب، پوشاک، خوراک، آئین ها، باورها و روابط اجتماعی است. ما فردوسی را به خاطر ادبیاتش و به خاطر پاسداشت فرهنگ و هویت ملی مان بزرگ می داریم. شاهنامه منشوری برای زیستن بر پایه خردورزی و ایران دوستی است.
حرکت های فرهنگی پیرامون فردوسی
وی در ادامه تصریح کرد: در گذشته بزرگداشت فردوسی چندان مورد توجه نبود. نخستین بار در سال ۱۳۷۶ روز حافظ در شیراز جدی گرفته شد و بعد از آن تصمیم گرفتیم در خراسان هم روز فردوسی را احیا نماییم. ابتدا تعداد شرکت کنندگان کم بود اما امروز در تمام کشور نام فردوسی را با احترام یاد می کنند. حتی در کشورهای خارجی مانند فرانسه، آمریکا و ترکیه مراکز فردوسی پژوهی شکل گرفته اند.
خرد، دانش و آزادگی؛ ستون های فرهنگ ایرانی
یاحقی به سه عنصر بنیادین فرهنگ ایرانی اشاره کرده و اظهار داشت: خرد، دانش و آزادگی از اولین روزهای تشکیل تمدن ایرانی در جوهره فرهنگ ما حضور داشته اند. ایرانی ها حتی در متون کهن با عنوان آزادگان یاد شده اند که نشان از عمق این مفاهیم دارد. شاهنامه فردوسی هم پیام اصلی اش را بر همین سه محور بنا کرده است.
به گفته استاد برجسته ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، زبان فارسی و شاهنامه پیونددهنده ایران و جوامع فارسی زبان هستند. روابط فرهنگی و علمی میان مشهد و کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، افغانستان و هند گسترده است. در مشهد چند همایش بزرگ برگزار کرده ایم که سفیر هند هم در آن شرکت داشته است.
وی در ادامه بیان کرد: میان آثار منتشرنشده گوهرهای کم نظیری وجود دارد که بی توجهی به آنها خسارت فرهنگی است. استادان زبان و ادبیات فارسی باید بیشتر از پیش به لایه های پنهان متون توجه نمایند.
تهدیدها و چالش های پیش روی زبان فارسی
یاحقی ضمن اشاره به خطر نفوذ زبان های بیگانه اظهار داشت: یکی از بزرگ ترین خطرها نفوذ زبان های خارجی است که در کنار کم توجهی خود ما به میراث زبان و ادبیات فارسی، این تهدید را دوچندان کرده است.
ارتباط نسل جدید با زبان و ادبیات فارسی
استاد برجسته ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد افزود: نسل جدید ارتباط کمتری با زبان و ادبیات فارسی برقرار کرده است. ادبیات به عنوان مجموعه ای از فرهنگ و هویت ملی جایگاه خودرا از دست داده و نمی تواند نقش احراز هویت را به درستی ایفا کند. باید این گنجینه فرهنگی را حمایت نماییم تا بستر رشد و تعالی برقرار شود.
وی بیان کرد: آشنایی اقشار مختلف جامعه با زبان و ادبیات فارسی و باور داشتن به ارزش های آن کمک بزرگی به توسعه و تقویت زبان فارسی خواهد نمود. این حمایت باید در عمل و رفتار هم نمود پیدا کند.
یاحقی اظهار نمود: زبان و ادبیات فارسی هنوز نتوانسته به درستی به جامعه منتقل شود. باید این فاصله برداشته شود تا همه اقشار جامعه بتوانند از ظرفیتهای زبان و ادبیات بهره مند شوند.
عضو فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ضمن اشاره به تحول در بزرگداشت ها اظهار داشت: در گذشته، بزرگداشت ها کم رمق بود اما امروز جلسات و مراکز فردوسی پژوهی در داخل و خارج ایران فعال شده اند و استقبال عمومی رو به افزایش است.
وی اظهار نمود: تلاش در پاسداشت زبان فارسی گامی برای حفظ هویت ملی و دینی ماست. این رویدادها بستر آگاهی بخشی دانشجویان نسبت به وظایف قومی، دینی و ملی و فرصتی برای کشف زوایای ناشناخته ادبیات فارسی هستند.
زبان فارسی؛ ستون هویت ایران و چراغ راه پاسداران فرهنگ
زبان فارسی فراتر از یک وسیله ارتباطی، ستون پایدار هویت ملی و حلقه اتصال ملت های فارسی زبان است. هر واژه فارسی، بخشی از تاریخ و فرهنگ ما را در خود دارد. شاهنامه فردوسی با گنجینه لایتناهی خود، نه فقط یک اثر ادبی بلکه منشور اندیشه، حکمت و ایران دوستی است که اگر به نسل های آینده منتقل شود، می تواند چراغ راه پاسداران فرهنگ ایرانی باشد.
حفظ زبان فارسی یعنی محافظت از حافظه تاریخی یک ملت؛ حافظه ای که در داستان ها، غزل ها و حماسه ها تنیده شده و هر برگ آن روح ایران را به نمایش می گذارد. در جهانی که سرعت تحولات فرهنگی بی سابقه است، اگر زبان و ادبیات فارسی را رها نماییم، بخشی از وجود و هویت خودرا از دست خواهیم داد. این مسئولیتی است که نمی توان آنرا به فرد یا نهاد خاصی محدود کرد. خبرنگاران، نویسندگان، استادان و دانشجویان باید بدانند که هر تلاش در حوزه زبان فارسی بخشی از یک ماموریت ملی و دینی است؛ مأموریتی که ارزش آن به بزرگی و دیرینگی تمدن ایرانی است.
تجربه احیای بزرگداشت روز فردوسی و افزایش مراکز پژوهشی در ایران و جهان نشان داده است که هر حرکت کوچک فرهنگی می تواند موجی بزرگ از آگاهی و علاقه را در جامعه برانگیزد. در مقابل تهدیدهای نفوذ زبان های بیگانه، بهترین سپر، تقویت محتوا و جذابیت در زبان فارسی است؛ یعنی ادبیاتی که بتواند نسل جدید را از زیبایی و غنا سرمست کند و آنان را به میراث خود افتخارآمیز پیوند زند.
شاهنامه یادآور این حقیقت است که خرد و دانش نه فقط ابزار پیشرفت، بلکه راه بقای هویت و استقلال فرهنگی است. امروز هم این سه ستون باید محور سیاستها و برنامه های فرهنگی ما باشند. آینده زبان فارسی، آینده ایران است. اگر این زبان زنده و پرتوان بماند، هویت ما هم زنده می ماند. بی توجهی به فارسی یعنی بی توجهی به ایران، و پاسداشت آن یعنی نگهداری از روح ملی و پیوند اقوام هم زبان.
زبان فارسی میراثی است که هیچ مرز و فاصله ای نمی تواند آنرا از میان ببرد؛ میراثی که همچون رودخانه ای زلال از گذشته تا امروز جاری است و اگر آنرا پاس بداریم، فردا هم در جان نسل های آینده خواهد جوشید.
بطور خلاصه، این سه ارزش از دیر باز در جان مردم این سرزمین ریشه دوانده و نسل به نسل منتقل شده است. در همان زمان وی در دورهٔ دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه تهران با رتبهٔ اوّل پذیرفته شده و هم زمان با تدریس در دانشگاه فردوسی، در دورهٔ دکتری دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت. این مسئولیتی است که نمی توان آن را به فرد یا نهاد خاصی محدود کرد.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب