معرفی و مرور؛

فیلسوف اعجاب انگیز سده چهارم که کتابی درباره ی زبان فارسی نوشت

فیلسوف اعجاب انگیز سده چهارم که کتابی درباره ی زبان فارسی نوشت

بلک بلاگ: عیسی بن علی از جهات مختلف شخصیت یگانه ای است. هم از کاتبان و دلتمردان روزگارش به حساب می آمد و هم از شاگردان مجلس یحیی بن عدی بود و هم کتابی درباره ی زبان فارسی نوشت.



خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: حسن انصاری پژوهشگر حوزه تاریخ اسلامِ مؤسسه مطالعات پیشرفته پرینستون و عضو شورای عالی علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و نویسنده کتاب هایی چون «بررسی های تاریخی در زمینه اسلام و تشیع»، «گنج پنهان، شرح احوال و آثار علامه مرحوم سیدعبدالعزیز طباطبایی یزدی» و مصحح کتاب هایی چون «التفصیل لجمل التحصیل» اثر سلیمان بن عبدالله خراشی و «شرح المقدمة فی الکلام» اثر ابوالقاسم عبدالرحمان بن علی حسینی، بتازگی یادداشتی درباره ی یک محدّث، فیلسوف و دبیر ایرانی اعجاب انگیز در سده چهارم قمری نوشته است که کتابی در «زبان فارسی» داشت.
متن مطلب مورد نظر در ادامه می آید؛
از خاندان ابن جرّاح که از دیر قنّی بودند و تباری ایرانی داشتند و قبل از گروش به اسلام بر مسیحیت بودند وزیران و کاتبان مهمی را در دربار عباسیان در ضمن سده های سوم وچهارم می شناسیم و از تعدادی از آنان تألیفات ارزشمندی شناخته است. یکی از افراد این خاندان در سده چهارم عیسی (د. ۳۹۱ ق) فرزند وزیر علی بن عیسی معروف به «وزیر نیک» بود که ابن ندیم مکرر از این عیسی در لیست یاد کرده و از همنشینان و مصاحبان مجلس وی در بغداد بود.
این عیسی بن علی از جهات مختلف شخصیت یگانه ای است. هم از کاتبان و دلتمردان روزگارش به حساب می آمد و هم از شاگردان مجلس یحیی بن عدی، فیلسوف و متکلم مسیحی یعقوبی بسیار مهم و معروف بغداد در زمانش بود و در عین حال در علوم مختلف و همچون حدیث دست داشت. از گزارش ابوحیان توحیدی در «الامتاع والمؤانسة» بر می آید که وی در کار ترجمه هم بوده و گویا چندین زبان می دانسته که احیانا در آن میان سریانی و یونانی علاوه بر فارسی را باید به شمار آورد.

او در فلسفه و منطق ارسطویی نزد یحیی بن عدی درس خواند و سماع طبیعی ارسطو را از او آموخت و نسخه آنرا برای خود از مجلس درس یحیی بن عدی فراهم نمود. تعبیر مهم ابن ندیم درباره ی او این است که: «أوحد زمانه فی علم المنطق والعلوم القدیمة» و این نشان از جایگاه بلند وی در این دانش ها دارد. توصیفاتی که از او از طرف نویسنده صوان الحکمة و نیز ابو حیان توحیدی و ابن القفطی گزارش شده و همه را کرمر در کتاب رنسانس فرهنگی خود نقل کرده مؤید گزارش ابن ندیم است. ابن ندیم در ضمن می نویسد که او کتابی در زبان فارسی داشت (کتاب فی اللغة الفارسیة) و مشخص نیست آیا مقصودش این است که او کتابی داشت به زبان فارسی و یا درباره ی زبان فارسی. باتوجه به زمان عیسی بن علی هر یک را احتمال دهیم نشان از اهمیت این کتاب دارد.
نکته جالب توجه عنایت او با وجود آموزش های وی در فلسفه و علوم اوایل و علوم ادبی و در مقام یک دیوانسالار و کاتب به علم حدیث است. وی در حدیث از خیلی از محدثان عصر آموخت و از آن جمله جزئی از حدیث او اینک در اختیار است و به چاپ رسیده. طرفه این است که این متن که مجموعه ای از مجالس وی در حدیث است درست به سبک محدثان تنظیم و ارائه شده و هیچ نشانی در آن از این که این شخص دقیقاً همان کسی است که در عین حال که حدیث نقل می کند سماع طبیعی ارسطو را نیز می خوانده و با فلاسفه زمان گفت وگوهای فلسفی داشته دیده نمی گردد. خطیب بغدادی از شیخ خود محمد بن ابی الفوارس نقل می کند که عیسی «وکان یرمی بشئ من مذهب الفلاسفة.» عیسی بن علی حقیقتاً از شگفتی های زمان خود بود.


منبع:

1401/09/25
12:12:03
0.0 / 5
380
تگهای خبر: فرهنگی , كتاب , نویسنده
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)

تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
لطفا شما هم نظر دهید
= ۸ بعلاوه ۲