آیت الله اعرافی:
استاد خسروشاهی با ارتباطات فراحوزه ای باید الگوی طلاب باشد
مدیر حوزه های علمیه در مراسم رونمایی از نرم افزار آثار مرحوم خسروشاهی اظهار داشت: ایشان شخصیتی بود که در حوزه ریشه داشت اما از حوزه فراتر می رفت و درست هم همین است.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، دوازدهم اسفند همزمان با سالروز دفن غریبانه مرحوم استاد سیدهادی خسروشاهی آئین نکوداشت از خدمات علمی و تبلیغی آیت الله سید هادی خسروشاهی و رونمایی از نرم افزار مجموعه آثار ایشان و به منظور ارج نهادن به خدمات علمی و هم تقدیر از زحمات تبلیغی – ترویجی آن مرحوم در ساختمان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) اجرا شد. در ابتدای مراسم بعد از قرائت قرآن کریم و سرود ملی جمهوری اسلامی، متن پیام مقام معظم رهبری که به مناسبت رحلت استاد سید هادی خسروشاهی صادر گردیده بود، قرائت شد. خصوصیت های نرم افزار مجموعه آثار استاد خسروشاهیتوسط حجت الاسلام الحسینی در ابتدای برنامه توضیح مختصری در مورد نرم افزار بیان شد. وی اظهار داشت: نرم افزار مجموعه آثار استاد سید هادی خسروشاهی که توسط مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی با همکاری مرکز بررسی های اسلامی که این مرکز توسط خود مرحوم استاد سید هادی خسروشاهی تأسیس شده، این مجموعه آثار تولید و عرضه شده. نسخه قبلی این نرم افزار که در سال ۹۳ تولید و ارائه شد مشتمل بر ۶۲ عنوان کتاب بود اما در این نرم افزار و نسخه جدید که نسخه ۳ این نرم افزار است، آثار موجود در نرم افزار مشتمل بر ۱۳۲ عنوان کتاب با تنوع موضوعات که از نکات جالب و بارز این نرم افزار بشمار می رود که به هر حال احاطه علمی و جامع الاطراف بودن مرحوم استاد خسروشاهی را می رساند که با ۱۳۲ عنوان که البته آثار بیشتر از این است که انشاالله در نسخه های بعدی آثار و مقالات دیگر آن مرحوم در نرم افزارها و نسخه های بعدی قرار خواهد گرفت. و آثار به دو زبان فارسی و عربی هست، چهار بخش کتابخانه، نمایش و جستجو و نگارخانه دارد این نرم افزار که بخش کتابخانه در قسمت همه کتاب ها مشاهده می کنید که ۱۳۲ عنوان کتاب که با موضوع هایی مانند امام علی ضد السلام در میزهای پژوهشی صدای عدالت انسانی یا خاطرات مستند یا اسناد نهضت اسلامی یا الآثار الکامله هست. وی ادامه داد: بخش دیگر و قسمت دیگر کتابخانه، موضوعات متنوعی است که دسته بندی شده، کتاب ها در این موضوعات قرار گرفته که می توانید به زندگینامه و خاطرات، حرکت های اسلامی، پیامبر و اهل بیت، تاریخ انقلاب اسلامی، درباره شخصیت ها، عقاید، تقریب مذاهب، اسلام و ادیان، نظام سیاسی اسلام، اندیشه، تاریخ سیاسی اسلام، اسناد تاریخی، فلسفه و عرفان، نجوم، تفسیر قرآن، تاریخ سیاسی، شعر و ادبیات و کتابشناسی اشاره نماییم که همین موضوعات این کتاب های موجود در نرم افزار مبین فضل، علم و دانش مرحوم استاد سید هادی خسروشاهی است. الحسینی اشاره کرد: بخش دیگر نرم افزار قسمت نمایش است که با انتخاب کتاب یا کتاب هایی می توانیم به بخش نمایش منتقل شویم که دارای قابلیت هایی است که لیست درختی موجود در این بخش و نمایش متن از قابلیت های خوب است که اتصال به لغت نامه، اتصال به قرآن و انواع و اقسام امکانات و قابلیت های پژوهشی از خصوصیت های این بخش از نرم افزار محسوب می شود. بخش جستجو را داریم که در این بخش، کاوشهای ساده و پیشرفته، تفصیلی وجود دارد که این بخش که جستجوی ساده و تفصیلی را نمایشگر دارد نشان میدهد و تاکید دارد روی آن، که ما می توانیم در میزهای پژوهشی مختلف کاوشهای خودمان را داشته باشیم در این نرم افزار، قسمت میزهای پژوهشی همه کتاب ها یا میزهای دیگر، می توانیم محتوا یا مطالب جستجوی خودمان را در بخش همه محتوای کتاب یا بخشی از آن یا مقدمه، متن و پاورقی ها داشته باشیم یا بخش های کتاب را جستجو نماییم. جستجوی کلمات پیراسته، نتایج به ترتیب امتیاز و پیش فرض از دیگر امکاناتی است که وجود دارد و با بهره گیری از عملگرها و قابلیت های پژوهشی میتوان به کاوشهای ساده و ترکیبی و پیشرفته دست پیدا کرد. این پژوهشگر در ادامه سخنانش بیان کرد: بخش آخر این نرم افزار هم نگارخانه این نرم افزار است که مجموعه تصاویری از مرحوم استاد سید هادی خسروشاهی با مقامات، بزرگان، حضرت امام و سفرهای ایشان، کارهای بین المللی ایشان، تصاویر و نگارخانه اش اینجا قرار داد و به هر حال امتیاز دیگری برای این بخش و نرم افزار بشمار می رود. لیست درختی و نمایش تصویر از بخش های این قسمت است. در قسمت کتابخانه ما منوی اصلی را هم داریم که خیلی سریع می توانیم به آنها اشاره نماییم که قرآن، پژوه نگار، لغت نامه، کتابشناسی، ارسال نظرات، به روز رسانی که یکی از قابلیت های خوب این قالب های جدید استاندارد هست، بشمار می رود که می شود از راه اینترنت به روز رسانی ها را انجام داد. قابلیت قرآن، پنجره قرآن، پنجره پژوه نگار، پنجره لغت نامه، پنجره کتابشناسی و همینطور شخصیت شناسی از بخش های این بخش از نرم افزار به حساب می رود. سپس حجت الاسلام دکتر محمد حسین بهرامی رئیس محترم مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) بعنوان سخنران اول، ضمن تسلیت فقدان این عالم مجاهد به عموم دوستداران معارف خاندان علیهم السلام و بازماندگان ایشان، به بیان گوشه ای از خدمات استاد پرداخت.
فعالیت های استاد خسروشاهی منحصر به اقدامات علمی نیستحجت الاسلام والمسلمین بهرامی رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) سخنران دیگر این مراسم بود، وی با اعلان اینکه خیر مقدم عرض می کنم خدمت عزیزان و بزرگوارانی که در محضرشان هستیم در مراسم رونمایی از نرم افزار آثار مرحوم آیت الله خسروشاهی و همینطور تقدیر و تشکر می کنم از بینندگانی که از راه فضای مجازی این برنامه را دنبال می کنند باتوجه به محدودیت هایی که به جهت شرایط کرونایی حاکم بود، ما سعی کردیم این مراسم رونمایی و بزرگداشت به دو صورت حضوری و مجازی باشد و کمتر مزاحم عزیزان بشویم برای حضور در مراسم که انشاالله زمینه سلامتی عزیزان همچنان برقرار باشد، اظهار داشت: امیدوارم که برکات معنوی ماه رجب مشمول حال همه ما و شما شده باشد و تبریک عرض می کنم میلاد گذشته و عید پیش رو را. مراسمی که در خدمتتان هستیم برای بزرگداشت یاد و خاطره عالمی عامل و مجاهدی بزرگ برقرار شده. شاید شایسته بود که کسانی که ارتباط نزدیکتری با آن مرحوم داشتند یا سابقه رفاقت یا شاگردی آن مرحوم را داشتند و شناخت دقیق تری از شخصیت آن بزرگوار داشتند در این نشست سخنران می بودند و استفاده می کردیم، البته انشالله از محضر حضرت آیت الله اعرافی در ادامه استفاده خواهیم کرد و این به جهت وظیفه در کنار خیرمقدم به عزیزان چند نکته ای را در ارتباط با شخصیت مرحوم آیت الله خسروشاهی و بعد هم در رابطه با کاری که در مرکز انجام شده و در حال انجام هست خدمتتان عرض می کنم که انشالله در ادامه از بیانات حضرت آیت الله اعرافی بهره مند شویم. وی ادامه داد: تا جایی که به خاطر دارم حضرت آیت الله استادی در یکی از شماره های مجله کیهان فرهنگی نکته ای را در ارتباط با مرحوم علامه محمدتقی شوشتری می خواهند بیان کنند، آنجا به یک مساله ای اشاره می کنند. مرحوم آیت الله شوشتری معروف بودند به داشتن آثار مختلف که خودشان هر اثر را چندین بار بازنویسی کردند، کاری که با عنوان «قاموس الرجال» از ایشان پخش شده، ویرایش چندم از کار ایشان است، یا کاری که در ارتباط با النجحه انجام دادند چند بار این شرح روایی را بازنویسی و تکمیل کردند و آثار گوناگونی در حوزه های مختلف دارند. آیت الله استادی در آنجا اشاره می کنند که شخصیت های علمی را میتوان به دو دسته تقسیم کرد: عده ای از شخصیت ها، شخصیت هایی هستند که در فضایی قرار دارند که خیلی زمینه حرکت های اصلاحی، زمینه ایجاد حوزه و تربیت شاگرد، زمینه اقدامات عملی برایشان فراهم نیست؛ این شخصیت ها وقتی در این فضا قرار می گیرند آن دانش خودشان را در غالب آثار مختلف خودشان، از خودشان بر جای می گذارند. فکر می کنم این مثال را هم آیت الله استادی زدند، اگر نیست ما اضافه می نماییم بهش، مثل مرحوم فیض، مثل مرحوم علامه شوشتری مرحوم فیض هم معروف است که بیشتر از دویست اثر را از خودشان به جای گذاشتند رساله و کتاب که برخی از آنها مجموعه های چند جلدی در حدیث و در تفسیر و در حوزه های دیگر، خب ناشی از این است که در زمانه ای و شرایطی قرار گرفتند که خیلی امکان اقدامات دیگر برایشان فراهم نبوده، فرصت و مجال برایشان فراهم بوده که آثار گوناگونی از خودشان بر جای بگذارند. رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی بیان کرد: نقطه مقابل این علما، علمایی هستند که در فضایی قرار می گیرند که اقتضای آن فضا، ورود به عرصه علم است، اقتضای آن فضا این است که آستین بالا بزنند و حرکت های اصلاحی، اجتماعی، تعلیمی انجام دهند و آثاری از این جنس بر جای بگذارند تا آثار قلمی و آثار مکتوب. شاید مثال بارزی که ما در دوره معاصر بتوانیم از آن نام ببریم مرحوم حضرت آیت الله بروجردی است، مرحوم آیت الله بروجردی به اذعان شاگردانشان، به اذعان کسانی که آثار ایشان را تحلیل و بررسی کردند و می کنند، یک شخصیت صاحب مکتب هستند. یک شخصیت دارای یک نگاه متفاوت هستند به علوم اسلامی که دو نمونه اش را اگر بخواهیم نگاه نماییم در حوزه رجال، در حوزه فقه، در حوزه حدیث، نگاهی که دارند نگاه مکتب سازی است، نگاهی که دارند نگاه متفاوت و متمایزی است، ولی فرصتی که در اختیار ایشان قرار گرفت برای مرجعیت عامی که شاید کمتر در تاریخ مرجعیت شیعه مشابه و نظیرش را شاهد می باشیم، باعث شد که تمرکز ایشان بر شاگردپروری، بر احیای آثار گذشتگان و بر اقداماتی از این قبیل باشد و آن ظرفیت علمی و دانشی ایشان خیلی در بین آثار هویدا و پدیدار نباشد. وی افزود: می دانید ایشان یادداشت هایی داشتند در دوره ای که در بروجرد بودند، بعنوان ترتیب اساتید، که در خلال این کتاب های ترتیب اساتید خیلی از یافته های جدید رجالی دارند که به جهت اینکه خود شما فرصت بازبینی و بازنویسی مؤثر این آثار را پیدا نکردند، هر وقت هم از ایشان درخواست شد ایشان گفتند که فعلاً احیای آثار دیگران مقدم است تا این کارهایی که ما انجام دادیم، بنظر می رسد امروز هم حوزه علمیه ما و علاقمندان رجال و پژوهشگران رجال آنچنان که باید و شاید آثار ایشان را در اختیار ندارند و نتوانستند حتی از آنچه که باقی مانده استفاده لازم را ببرند. در صورتیکه اگر ایشان فرصت بازبینی و تدوین موثرتری پیدا می کردند، وضعیت امروز به گونه دیگری بود. یا در حوزه حدیث، ایشان نگاه هایی داشتند که تلاش کردند آنرا در چارچوب کتاب جامع الاحادیث منتشر کنند. خب متأسفانه در زمان حیات ایشان این امر میسر نشد و شاگردان ایشان پس از رحلت آن عالم بزرگوار مبادرت به انتشار این کتاب کردند و قرائنی در دست هست که اینجا فرصت پرداختن به آن نیست که اگر این کار توسط خود آیت الله بروجردی انجام می شد بسیار متفاوت و متمایز از آن چیزی می شد که امروز از آن کارِ البته ارزشمندی که ما امروز بعنوان جامع الاحادیث می شناسیم. وی اظهار نمود: این مقدمه را اشاره کردم تا برگردم به شخصیت مرحوم آیت الله خسروشاهی؛ مرحوم آیت الله خسروشاهی بنظر می رسد که شخصیتی هست می شود گفت جامع این اطراف بود، جامع اطراف مختلف بود. شاید مهم ترین و بارزترین خصوصیت در شخصیت ایشان همین خصوصیت است. از طرفی با حوزه علمیه سنتی ارتباط پیدا می کنند، شاگردی حضرت آیت الله بروجردی، شاگردی حضرت امام، شاگردی حضرت آیت الله خویی، ارتباط با بزرگانی مثل علامه طباطبایی، مثل مرحوم آقا بزرگ تهرانی، اینها را در پرونده دارند بعنوان یک شخصیت علمی حوزوی آثار گوناگونی را از خودشان بر جای می گذارند، بیشتر از ۸۰ اثر، قریب ۱۰۰ اثر از ایشان باقی مانده که مبادرت به تالیفش کردند و بیشتر از ۱۰۰ اثر نسبت به احیای آثار دیگران، نسبت به تدوینش و تحقیقش و ترجمه اش اقدام نمودند و این آثار را از خودشان بر جای گذاشتند. وی بیان کرد: شاید جالب باشد، من امروز مرور می کردم در پایگاه نورمگز و لیست مقالاتی که شاید انشالله جا دارد ما در نسخه بعدی مجموعه آثار این مقالات را هم به این نرم افزار اضافه نماییم، مرحوم آیت الله خسروشاهی بیشتر از ۲۰۵ عنوان مقاله در پایگاه نورمگز دارند، و نکته جالب توجه این است که بخش عمده این مقالات بین سال ۴۱ تا ۵۳ تدوین شده. یک فاصله ای افتاده و باردیگر یک موج دیگری از آثار قلمی ایشان تا حدود سال ۹۴ و ۹۵، میراث مکتوبی هست که از ایشان امروز در اختیار ما هست. حجت الاسلام بهرامی با اعلان اینکه کارهای ایشان منحصر به این اقدامات علمی نیست، اظهار داشت: در صحنه عمل می بینیم در همان جوانی مرتبط می شوند با مرحوم نواب صفوی، مرتبط می شوند با مرحوم آیت الله کاشانی، مرتبط می شوند با حضرت امام. نقش سنگینی را به عهده می گیرند در نهضت انقلاب اسلامی، نقش اثرگذاری را به عهده می گیرند در پیشبرد انقلاب اسلامی. هم با حوزه سنتی در ارتباط هستند هم با فضای روشنفکری در ارتباط هستند و با نواندیشان و اصلاح خواهان، کسانی که به دنبال اصلاح و بازگشت به اسلام حقیقی بودند در جهان، حرکت هایی که در مصر و لبنان و جاهای دیگر اتفاق افتاد، شاهد می باشیم که ایشان به این حرکت ها می پیوندد، با این جریانات همسو و همکار می شود. هم ایفای نقش می کنند در رابطه با عالم مسیحیت، در رابطه با کلیسا و حرکت هایی که آنجا وجود دارد، می کوشند در آنجا با انتشار مجله و کتاب، با عرضه ی تصویر حقیقی از اسلام ارتباط بین ادیانی را برقرار کنند، هم می بینیم ایفای نقش می کنند در رابطه با مصر، با الأزهر، با جامعه نخبگانی اصلاح گرایی که در جهان عرب شکل می گیرد، با اینها هم ارتباط دارند و جزئی از این جریان نوگرای جهان اسلام می شوند در عمل نه صرفا در آثار قلمی شأن. و این خصوصیت بارز و شاخص مرحوم آیت الله خسروشاهی است که ما بخصوص در آن دوره، بخصوص در دوره ای که بدنه حوزه شناخت عمیقی از این فضاها ندارد. کسانی که حرکت های نواندیشانه دارند، کسانی که حرکت های بازگشت به اسلام حقیقی را دنبال می کنند، کسانی که به دنبال اصلاحات اجتماعی هستند در جوامع اسلامی، به نسبتی در حوزه ها مهجور هستند، حرفشان آن طور فهمیده نمی گردد. وی افزود: بسیاری از آنهایی هم که داخل این جریانات می افتند و اقداماتی را آغاز می کنند، از آن نگاه علمی فاصله می گیرند، دیگر فرصت بیان و تولید آثار را پیدا نمی کنند؛ ولی مرحوم آیت الله خسروشاهی هر دو زمینه را در کنار هم حفظ می کنند، هم مبادرت به تولید آثار، تولید گفتمان، نگارش کتاب، نگارش مقاله، ترجمه آثار به زبان های دیگر با نگاه بلندی که داشتند، شاید بعضی وقت ها امروز ما حتی در چارچوب مؤسسات، در چارچوب حرکت هایی که انتظار می رود با فضایی که در جامعه امروز هستیم، نگاه به بیرون جز ذات برنامه های ما باشد، ولی بسیاری از اقدامات را ما می بینیم که کاملاً درون گرا و محدود تعریف می شود و انجام می شود، اما در آن عصر شخصیتی مثل مرحوم آیت الله خسروشاهی با نگاه بلندش، نگاهی جهانی، نگاهی فراگیر، نگاهی جدی به نیازهای عالم اسلام، به حرکت هایی که در عالم اسلام وجود دارد، می بینید در نگاه ایشان وجود دارد، توجه دارند به این نکات و بین این خصوصیت ها، نگاه حوزه ای و سنتی و نگاه روشنفکری، اقدام علمی و اقدام عملی، نگاه به درون جامعه شیعی و حوزوی، نگاه به جامعه بین المللی و ارتباط با اهل سنت و ارتباط با ادیان دیگر مجموعه ای از این خصوصیت ها در شخصیتی مثل ایشان گرد هم جمع می شود که حتی ما در موسساتمان یا مجموعه هایی از این قبیل، این توفیق و این امکان را پیدا نمی نماییم که این طور فراگیر برنامه ریزی نماییم و اقدام نماییم و برون داد داشته باشیم. شاید کاری را که مرحوم آیت الله خسروشاهی به تنهایی طی حدود ۶۰ سال خدمت علمی خودش و مجاهدت عملی خودش انجام داده، این کارنامه را امروز برای یک مؤسسه از قبیل موسساتی که پیرامون ما هست، بعنوان کارنامه مؤسسه ثبت نماییم، بگویند کارنامه قابل قبولی است، کاری که یک فرد در یک شرایط و زمینه نامساعد انجام داده قابل مقایسه است بعضی وقت ها با کارهایی که یک مجموعه در شرایط مساعد و با حمایت ها و کمک هایی که وجود دارد انجام داده. از خداوند بزرگ برای این عالم بزرگوار و جلیل القدر طلب رحمت و مغفرت و علو درجات داریم و امیدواریم که با اجداد طاهرینشان مشهور شوند و کارنامه عمل پرباری که دارند مایه افتخار ایشان باشد به برکت صلوات بر محمد و آل محمد. وی با اشاره به اینکه بخش دوم عرایض بنده معطوف است به گزارشی از اقدامی که در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی در امتداد بزرگداشت مقام علما و نشر آثار و دیدگاه ها و نظریات ایشان صورت گرفته است، اظهار داشت: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی یک وظیفه اولیه و تعریف شده دارد و آن تسهیل دسترسی محققان به متون و منابع اسلامی است. امروز و به دنبال سه دهه تلاش محققان مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی و مهندسان همکار ما، این فضا فراهم شده که قریب به اتفاق منابع علوم اسلامی امروز در چارچوب محصولات نرم افزاری در اختیار هست. وظیفه اصلی که برای مرکز تعریف شده ایجاد دسترسی و عرضه منابع علوم اسلامی برای محققان است، ولی تلاش شد در کنار ظرفیتی که برای این اقدام فراهم شده، ما بتوانیم نسبت به نشر آثار بزرگان اقدام نماییم. شخصیت های علمی ما در طول تاریخ بخصوص بخشی معطوف به شخصیت هایی که امروز کمتر در خدمتشان هستیم، از دست دادیم آنها را یا کارهایی که در ارتباط با دوره های گذشته است و امروز انگیزه برای بازنشر آثارشان کمتر هست، اگر آثارشان در معرض قرار نگیرد، اگر آثارشان در دسترس قرار نگیرد، بسیاری از این افکار و اندیشه ها امکان دارد گرفتار مهجوریت و فراموشی شوند، مثل خیلی از آثاری که ما در دوره های مختلف اطلاع داریم که در دسترس ما بودند اما امروز متأسفانه یا آن آثار از دسترس ما خارج شدند یا علیرغم وجود نسخه های خطی یا حتی چاپی آنها، اما به یک بیان میتوان اظهار داشت که این آثار در دسترس نیستند، چون محققان ما امکان دسترسی به آنها را ندارند. بهرامی تاکید کرد: چند اقدام باید در این راه صورت بگیرد که ما سعی کردیم این اقدامات را رقم بزنیم: دیجیتال سازی این محتواها؛ بسیاری از این محتواها به صورت دیجیتال وجود ندارد امروز، عرض کردم از مجموع مقالاتی که ما امروز از مرحوم آیت الله خسروشاهی در نورمگز داریم حدود ۲۰۵ مقاله، بیشتر از نیمی از آن در ارتباط با قبل از سال ۵۳ است، این محتواها تبدیل به نسخه دیجیتال نشوند امکان دسترسی محققان به این محتواها فراهم نیست. دیجیتال سازی محتواها اقدام اول بوده. تبدیل آنها به محصولاتی که قابل استفاده باشد اقدام دوم و در کنار آن دسترس پذیری این محصولات اقدام سومی است که باید صورت بگیرد. ما مفتخر هستیم طی این مدت در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی قریب به ۱۵۰ عنوان نرم افزار با عنوان مجموعه آثار بزرگان تولید کردیم، بزرگانی که بخشی از آنها در قید حیات هستند و احتیاج به نشر آثارشان هست مثل مراجع معظم تقلید، مثل خیلی از اساتید بزرگ و سرشناس امروز حوزه های علمیه و بخشی از آنها هم بزرگانی هستند که ما امروز امکان دسترسی به آنها و حتی امکان دسترسی به آثار آنها را نداریم و در خلال این ۱۵۰ نرم افزار، حدود ۳ الی ۴ هزار جلد آثاری که تابحال به تعبیری میتوان گفت در دسترس نبوده، در دسترس محققان قرار گرفته و ما این را بعنوان یک وظیفه در برابر این بزرگان، در برابر بزرگداشت این بزرگان، در برابر نشر دیدگاه ها و معارفی که این بزرگان کشف کردند و معرفی کردند بر خودمان فریضه ای می دانیم این نکته را و امیدواریم در ادامه هم بتوانیم این خدمت را به جامعه علمی و حوزه های علمیه عرضه نماییم. نمونه اش هم کار مرحوم آیت الله خسروشاهی است، این اثری که امروز رونمایی می شود نسخه سومی است که از این اثر عرضه شده، قبلاً با تعداد محدودتری از آثار عرضه شده بود، امروز بیشتر از ۱۳۰ جلد از آثار ایشان در این مجموعه گردآوری و عرضه شده، همزمان در چارچوب هایی مثل نور لایب ۴۵: ۳۷ و کتابخانه دیجیتال این آثار در دسترس هست برای نه تنها محققان کشورمان، برای جهان اسلام.
استاد خسروشاهی کاملاً دید فراتر از مرزهای ایران داشتسخنرانی آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور بخش دیگری از این مراسم بود، وی ضمن تسلیت به خانواده استاد، به بیان نقش تأثیرگذار ایشان در تبلیغ و ترویج مکتب راستین انقلاب اسلامی در جای جای جهان اسلام، پرداخت و اظهار داشت: من البته مایل بودم بیشتر شنونده باشم و آقای بهرامی بحثشان را تکمیل کنند. از آن طرف هم وظیفه بنده بود که برای عرض ادب به این محفل و حضور در این مراسم رونمایی و عرض احترام به مقام پرارزش حضرت استاد خسروشاهی ولو دقایقی حضور پیدا کنم و عرض ادبی داشته باشم، اگر مجال بیشتری بود امکان داشت باتوجه به خصوصیت ها و خصایصی که در این استاد بزرگوار و شخصیت فرهیخته هست، مسائل بیشتر و تحلیلی تری طرح شود، مَا لَا یُدْرَکُ کُلُّهُ لَا یُتْرَکُ کُلُّه. وی با اعلان اینکه بنده به قدر وسع و توان و باتوجه به ضیق وقت چند نکته در این خصوص عرض می کنم، اضافه کرد: پیش از آن باید از خدمات ممتد و ذی قیمت این مؤسسه فاخر و فخیم که با فرمان رهبری معظم تأسیس شد، شکل گرفت و رشد و بالندگی داشت تشکر نماییم هم از عنایات مقام معظم رهبری هم از خدمات همه کارکنان و محققان و فن آوران و عزیزانی که در طول این چند دهه در این پایگاه بزرگ علم و اندیشه و نورافشانی دانش دینی تلاش نموده اند، از همه این عزیزان و مسؤلان محترم آن، بخصوص برادر عزیز و بزرگوارمان بخصوص حاج آقای بهرامی که شخصیت فرهیخته و آشنا و فاضل و خبیر به مساله هستند باید تشکر نماییم. اعرافی اشاره کرد: آنچه از این مرکز و مؤسسه انتشار پیدا کرده و نوری که از اینجا در حوزه و فراتر از حوزه پرتوافکن شده سبب مباهات و افتخار است و همه همراهان این قافله و کسانی که در این حرکت بزرگ علمی و فن آوری و حوزوی و دینی و معنوی مساعدت داشتند، جایگاه پرارزش دارند، قدردان آنها باید باشیم و بنده هم به سهم خودم بی نهایت از همه عزیزان متشکرم و همچون کاری که برای حضرت استاد خسروشاهی انجام پذیرفته. سال ۶۱ که من طلبه جوان ۲۲ ساله ای بودم، برای مأموریتی در ایتالیا حضور پیدا کردم و شاید حدود یک ماه آنجا بودم، آن زمان مرحوم آقای خسروشاهی سفیر ایران در واتیکان بود و این آغاز ارتباط و دوستی و ارادت بنده خدمت ایشان بود و بعد هم ادامه پیدا کرد، گرچه زیاد نبود ملاقات ها و دیدارهای ما اما هیچگاه قطع نشد و همان زمان خصوصیت های خوب و جذابی در ایشان دیده می شد، و یادم هست که ایشان چند پروژه در ترجمه آثار حضرت امام به زبان ایتالیایی و احیاناً انگلیسی در دست انجام داشتند همچون تفسیر سوره حمد حضرت امام، یک خانم مترجمی هم آنجا این پروژه را انجام می داد، چون مباحث تفسیر سوره حمد امام بسیار مغلق و معقّد و پیچیده بود، با دشواری های زیادی مواجه بود، بنده هم گاهی جسته و گریخته کمک می دادم به آن مترجم به جهت اینکه این ترجمه صورت گیرد. وی با اشاره به اینکه من در فرصت کوتاهی که هست چند نکته را در مورد مرحوم خسروشاهی عرض می کنم و بیان این نکات علاوه بر اینکه ترسیمی از شخصیت ایشان و ابعاد و اضلاعی از شخصیت ایشان را نشان می دهد، در عین حال نکاتی قابل توجه و عنایت در فضای علمی و حوزوی است، اظهار داشت: مرحوم آقای خسروشاهی شخصیتی بود که در حوزه ریشه داشت اما از حوزه فراتر می رفت و ارتباطات فراحوزه ای برای ایشان موضوعیت داشت و از همان جوانی هم به این ارتباطات فرا حوزه ای اهتمام داشت و درست هم همین است. ما ضمن اینکه باید اصالت، هویت و ذاتیات خودمان را بعنوان حوزه صیانت نماییم و مهم بشماریم، اما نباید از ارتباط با بیرون، با جامعه، با نهادهای علمی، با جریانات علمی، با جریانات اجتماعی غافل شویم، باید بشناسیم و این شناخت احتیاج به رابطه و فعال بودن در صحنه ارتباطات اجتماعی و فراحوزوی است، به این نیاز دارد. در وضع امروز و بعد از انقلاب شاید این گشودگی دروازه ها و ارتباط با بیرون، خیلی اهمیت بالایی نداشته باشد، زمینه ها برقرار است، دنیا تغییر کرده، انقلاب هم شرایط جدیدی ایجاد کرده، اما در اصل انزوا و اختناق و فشار حوزه و آن شرایط خیلی مشکل و محنت آمیزی که بر حوزه حاکم بود، کسانی بتوانند در درون حوزه، نگاهی به بیرون بیافکنند، بشناسند و رابطه برقرار کنند کم بودند و ایشان این خصوصیت را داشت. ارتباط با دانشگاه، با شخصیت ها، با جریانات و مراوده و تعامل یک خصوصیت ای بود که ایشان در آن عصر داشت، امروز شاید زیاد این فضیلتی نباشد. امام که در قله قرار دارند این خصوصیت را داشتند در عین اینکه استاد مبرّز و جاافتاده و ممحض در کار حوزه بودند، همه نشانه ها حکایت از این است که از جوانی بیرون را می شناخته و با بیرون هم ارتباطات داشته و این شناخت بیرونی مبدأ شکل گیری این شخصیت و بعد هم نهضت بزرگ اسلامی و انقلاب اسلامی شده. این یک خصوصیت که در ایشان دیده می شد و در آثارشان هم منعکس است.آیت الله اعرافی اشاره کرد: خصوصیت دوم اینکه فراتر از این درجه ای که گفته شد، ایشان بین المللی بود، کاملاً دید فراتر از مرزهای ایران و مرزهای موجود و مضبوط بود. کاملاً به بیرون نگاه می کرد، جهان را می شناخت و اندیشه و نگاه بین المللی داشت، این هم از امتیازات ایشان بود. آن علقه هایی هم که ایشان روی مرحوم سید جمال الدین اسدآبادی داشت به نحوی با همین قصه پیوند دارد، به خاطر اینکه مرحوم سید جمال هم شخصیت جهانی و بین المللی دارد، ایشان رویکرد و نگاهش بین المللی بود. و این قصه و وصف و خصوصیت هم در آثار و میراث ایشان متجلی است. سومین اینکه ایشان رویکردش به اسلام و نهضت، یک رویکرد تمدنی بود، رویکرد تمدنی داشت و از نگاه جامع به اسلام غفلت نداشت، آثار ایشان نشان میدهد که آن جامعیت، فراگیری، فراساحتی اندیشه و معارف اسلامی و نگاه کلان و تمدنی به اسلام از خصوصیت های فکری و معرفتی ایشان بود. نکته چهارم در مرحوم خسروشاهی این بود که ایشان اهل قلم بود و بخصوص به زبان فارسی می نوشت. باز اینها در عصر ما اینقدر فضیلت بزرگ به شمار نمی رود، گرچه امروز هم فضیلت است، اینکه کسی از بیان خوب برخوردار باشد، از قلم متقن و بیان علمی برخوردار باشد، اینکه بتواند به چند زبان بنویسد، اینها همه امتیازات است، لااقل در حوزه کسی بتواند به عربی خوب بنویسد و بخواند و سخن بگوید همه امتیازات است، امروزه هم امتیاز محسوب می شود، اما اگر برگردیم به ماقبل انقلاب و دوره قبل از انقلاب و بخصوص آن دوره های پیش از ۵۰، باز در دهه ۵۰ این حرکت ها بود در حوزه، پیش از آنکه برویم، دهه ۴۰ این خصوصیت ها خیلی آن وقت خودش را برجسته نشان می دهد، که یک کسی علاوه بر آن سه خصوصیت قبلی، دارای این خصوصیت باشد که از قلم و بیان و بنان خوب برخوردار باشد و بخصوص به فارسی خوب بنویسد، این را کم… آن زمان مرحوم شهید مطهری و مکتب اسلام و آیت الله العظمی مکارم، آیت الله العظمی سبحانی، برخی از فضلا، بزرگان اهل این معانی بودند، خیلی رواج گسترده ای در حوزه نداشته، ازاین رو این خصوصیت هم بخصوص در آن عصر در ایشان دیده می شده که جای تقدیر دارد و جای بهره گیری از همین خصوصیت ها در روزگار ما برای جامعه حوزوی. رئیس حوزه علمیه بیان کرد: پنجم اینکه ایشان یک رویکرد تاریخی و تحلیل تاریخی خوبی داشت و بخشی از آثار ایشان و خیلی از گفته ها و سخنان ایشان بر می گردد به اینکه ایشان به مسائل تاریخی خیلی توجه داشت و به گوشه های مختلفی از تاریخ اهتمام داشت و دقت داشت و دقت نظرهای خوبی هم داشت. این رویکرد تاریخی هم در فضای حوزه ما یک مقدار ضعیف بوده، هنوز هم یک مقدار ضعیف است، مثلاً ما تاریخ علم، تاریخ همین علوم اسلامی مان، اینها کمتر مورد توجه است، حتی در مباحث فقهی خیلی اهمیت دارد که این تاریخ را آدم بداند، مرحوم آقای بروجردی روی این خیلی تاکید داشتند که تاریخ مساله، سابقه مساله در عامه، در خاصه، در صدر اول، اینها خیلی روی اجتهاد تاثیر می گذارد، مرحوم شهید مطهری در همین اصول فلسفه و روش رئالیسم اگر دقت کنید یکی از امتیازات ایشان این است که یک بحث فلسفی را از عمق تاریخش می گیرد می آید جلو و در این تاریخ نشان میدهد تطوّرات بحث چگونه بوده و در جایی ایشان اشاره می کنند که اگر کسی این تاریخ نظریات فلسفه را از یونان بگیرد بیاید تا امروز آن وقت می فهمد که در دوره اسلامی، در فلسفه اسلامی، در حکمت مشاء، اشراق، متعالیه، چه برگ هایی به این مباحث اضافه گردید. این رویکرد تاریخی هم در علوم، هم نگاه کلان تاریخی به حوزه، به جامعه، به بشریت، تاریخ، تطورات، این هم بحث مهمی است که در ایشان این رویکرد در آن روزگار بوده. نکته ششم اینکه مرحوم خسروشاهی اهل تحول و با گرایش قوی و مثبت به تطور نهضت اسلامی بودند و با امام در رابطه قوی بودند و این نگاه ایشان به نهضت و تغییراتی که باید در نظام های امروز داده شود، نگاه جدی بود که بعد این نهضت بزرگ به انقلاب شکوهمند اسلامی رسید و ایشان در جریانی که دلداده ی این تطور بزرگ نهضت اسلامی و انقلاب اسلامی است تعریف می شوند و باز آثار و نقطه نظرات ایشان نشان دهنده این مساله است. مرحوم خسروشاهی نوگرا و نواندیش بود اما نوگرایی و نواندیشی ضابطه مند و در قالب، و همین رویکرد ایشان در آثارشان و در خصوصیت های قبلی خویش را نشان میدهد با پایبندی به اصول و قواعد نوگرایی و نواندیشی داشت. بعضی از خصوصیت های ایشان این بود که من اینجا عرض کردم و فوت و ارتحال ایشان هم در موج های اول کرونا بود که رعب و وحشت زیادی هم ایجاد می کرد و با غربت و نوعی مظلومیت ایشان از دار دنیا رفتند و اساسا همین غربت و مظلومیت بر اجر و ارج و جایگاه ایشان در پیشگاه خدا خواهد افزود. در سالگرد این شخصیت فرهیخته و بزرگوار به خانواده محترمشان و به همه دوستان و علاقمندان و شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت و تعزیت مجدد عرض می کنم و از قلمی هم که برای احیای آثار ایشان برداشته شده و تهیه این نرم افزار هم سپاسگزار هستم. به خانواده محترمشان هم عرض کردم که جای این هست که باز درباره ایشان طرح های تحقیقاتی اجرا شود و یک بازشناسی و تحلیل بیشتری هم پرداخته شود که انشاالله محققان و نویسندگان این کار را انجام خواهند داد. انشالله این مؤسسه بتواند گام های بزرگ تر و به روز تر و سهل تر و روان تر بردارد و به جامعه علمی و محققان حوزه و دانشگاه و ایران و جهان خدمات بیشتری عرضه بدهد.
همچنین در انتها این مراسم و با حضور آیت الله اعرافی، حجت الاسلام بهرامی، حجت الاسلام والمسلمین نعمانی و سید محمود خسروشاهی فرزند استاد و مدیر مرکز بررسی های اسلامی از سومین نسخه از نرم افزار مجموعه آثار حجت الاسلام و المسلمین استاد سید هادی خسروشاهی، رونمایی گردید. این نرم افزار حاوی بیشتر از ۱۳۰ عنوان از کتب استاد است که با قابلیت های کتابخانه دیجیتالی به جامعه علمی و عموم فرهیختگان عرضه شده است.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب