صادق نیا مطرح كرد؛
عاشورا زاییده امید اجتماعی امام حسین(ع) به خلاف امیدهای بی مبناست
بلک بلاگ: یک استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: عاشورا زاییده امید اجتماعی امام حسین در مقابل امید الهیاتی دیگران بود، اما قدرت حاکم تمایل دارد نهاد عزاداری را به سمت رنج مقدس هدایت کند.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، در اولین شب از سلسله نشست های «عاشورا و امروز ما» که توسط انجمن اندیشه و قلم، کانون توحید و بنیاد اندیشه و احسان توحید برگزار می شود، مهراب صادق نیا در سخنانی با مبحث "امام حسین؛ امید اجتماعی و اصلاح گری»، ضمن اشاره به مفهوم شکاف سعادت" یا «گسل سعادت» اظهار داشت: مفهوم گسل سعادت که با موتور محرکه امید اجتماعی، بسترساز رخداد عاشورا شد، از قرن ۱۲ میلادی در الهیات مسیحی ابداع شد و به فاصله میان سعادت واقعی و شرایط مردم گفته می شود یا فاصله میان وضع مطلوب و وضعیت موجود.
وی اضافه کرد: مدینه فاضله که از آن به شهرخدا هم تعبیر می شود، در مقابل شهر شیطان که وضعیت فعلی جامعه انسانی است، قرار دارد و فاصله این دو وضعیت یعنی فاصله بایدها تا هست ها، شکاف سعادت خوانده می شود.
این پژوهشگر دین مواجهه انسان ها با گسل سعادت را متفاوت دانست و افزود: آرمانگرایان از این فاصله در رنجند، از این که حقیقت جامعه با آرمانها و اهداف انسانی فاصله بسیاری دارد، ناراحت می شوند و گاهی در مقابل آن به انزوا می افتند.
صادق نیا اضافه کرد: صوفی گری در جامعه اسلامی چنین واکنش یاس آمیزی به حمله مغول بود که سبب شد بسیاری به خانقاه روی آورند چون این فاصله اینقدر زیاد بود که امکان اصلاح را ناممکن می دانستند و از وضعیت فعال به وضعیت منفعل کشیده شدند.
وی این حالت را هزاره گرایی نامید و اظهار داشت: انسان های آرمانگرا در این شرایط، خویش را به این دوران متعلق نمی دانند و معتقدند که آخرالزمان است.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب از امید اجتماعی در مقابل ناامیدی و یاس سخن گفت و اظهار داشت: امید اجتماعی، عامل رویش انقلاب ها و شورش هاست. گروهی از افراد برای تغییر وضع موجود به مطلوب، دست به شورش و انقلاب می زنند تا از شکاف سعادت عبور کنند. امید اجتماعی، انگیزه برای تغییر و تحول است، جامعه ای که امید اجتماعی ندارد گرفتار یاس و انزوا و هم گرفتار خشونت و شورش های کور می شود. در صورتی که امید اجتماعی توأم با مسئولیت پذیری، برنامه ریزی و انسجام است.
به گفته صادق نیا، رویکرد انزوایی، هر نوع اصلاح و بهبود وضعیت و کاهش فاصله سعادت را منوط به ظهور منجی می داند که باید بیاید و جامعه را اصلاح نماید.
وی اضافه کرد: این امید الهیاتی، غیرطبیعی است چون هیچ عامل طبیعی و قابل پیشبینی و در رابطه با رفتار انسان ها وجود ندارد. امید الهیاتی، طبیعی نیست، یعنی نه زمان آن، نه عامل آن، نه چگونگی آنرا نمی دانیم و فقط باید منتظر باشیم تا تحقق مطلوب از سوی خدا رخ دهد و به همین خاطر در مورد موعود و امید الهیاتی، ما نباید کاری انجام دهیم، در صورتی که امید اجتماعی بر تلاش و اراده انسان، پیشبینی نتیجه و مسئولیت پذیری استوار است.
صادق نیا، آیه "انّ اللَّه لا یغیّر ما بقوم حتّی یغیّروا مابأنفسهم"؛ را تبیین امید اجتماعی خواند و اظهار داشت: خدا سرنوشت یک جامعه را بدون تحول در رفتار افراد جامعه تغییر نمی دهد.
وی افزود: حادثه عاشورا یک مصداق کامل برای امید اجتماعی است، امام حسین وقتی گسل سعادت و فاصله وضعیت موجود و مطلوب را می بیند، به جای سفارش به انتظار فرج از جانب خدا، دست به اصلاح و شورش ضد وضع موجود می زند.
صادق نیا، با تکیه بر اینکه، کار امام حسین برای اصلاح افراد نبود بلکه برای اصلاح ساختار قدرت و حاکمیت بود، اظهار داشت: امام حسین، عامل فساد جامعه و گسل سعادت را ساختار معیوب قدرت می دانست و برای اصلاح آن قیام کرد. حضرت در خطبه منا می فرماید: امام کسی نیست مگر این که حاکم به کتاب و قائم به قسط باشد.
وی اضافه کرد: فرق است بین امام عادل و امام قائم به قسط، حکومت افراد عادل با حکومت عدالت متفاوت می باشد، یعنی امکان دارد بگویند حاکمان عدالت فردی دارند اما خروجی و عملکرد حکومت، عدالت و قسط نباشد و بر مردم ظلم کنند. یعنی حضرت بحث فردی ندارند بحث حکومتی و عملکردی دارند. حضرت امیر به ابن عباس اظهار داشت: حکومت به اندازه کهنه کفشی ارزش ندارد مگر آنکه عدالت در محکمه ها برقرار شود یعنی مهم تفاوت فردی علی و معاویه نیست، تفاوت عملکرد آنها در حکومت است.
صادق نیا، اصول اساسی حکومت بنی امیه را این گونه برشمرد: ۱. اطاعت از خلیفه و حاکم واجب است و هرکس که اطاعت نکند از دین خارج است. ۲. ضرورت جماعت و اجماع و وحدت در جامعه: معاویه وقتی برای گرفتن بیعت برای یزید از عایشه اقدام نمود، به عایشه که تردید داشت گفت مگر می خواهی وحدت و جماعت جامعه را بهم بزنی و تشویش اذهان عمومی کنی؟!، که عایشه بیعت کرد. ۳. قانون سوم، نشکستن بیعت مردم با حکومت بود، یعنی زمانی که مردم با قدرت بیعت کردند دیگر حق اعتراض و شکستن بیعت را در هیچ شرایطی ندارند.
وی افزود: تفاوت اصلی علی و حسین (ع) با معاویه و یزید در عبادت و خوب و بد بودن نیست، بلکه در عملکرد آنها و اجرای عدالت است. امام حسین شکاف سعادت را در فساد شخصی یزید نمی بیند بلکه در ظلم و فساد حکومت بر مردم می بیند، یعنی قسط در محکمه ها حاکم نبود
وی اضافه کرد: عاشورا زاییده امید اجتماعی امام حسین در مقابل امید الهیاتی برخی دیگر است.
صادق نیا در ادامه با طرح این پرسش که "رهیافت ما از عاشورا چیست؟ "، اظهار داشت: برخی جریان های اهل سنت، عاشورا را شورشی بر حاکم توصیف می کردند. در مقابل، برخی عاشورا را به رنج مقدس تبدیل کردند که به طور عمده در دوره صفویه است، در این رویکرد گرایش اصلی بر محور گریه است و این که با گریستن بر رنج امام حسین، ما رستگار می شویم. یعنی به جای کوشش برای اصلاح جامعه، فقط با گریستن بر رنج مقدس امام حسین میتوان رستگار شد؛ شبیه نگاه مسیحیان به رنج مقدس مسیح و به صلیب کشیدن عیسی مسیح که این مشارکت در رنج در الهیات مسیحی سبب رستگاری می شود.
صادق نیا رویکرد غالب در دهه چهل و پنجاه شمسی را رویکرد انقلابی خواند و اظهار داشت: در این دوره، نگاه به عاشورا تغییر نمود و تفسیر انقلابی از عاشورا برای ایجاد یک شورش اجتماعی و تحول رایج شد؛ از تفکر چپ و مارکسیستی مانند گلسرخی تا جریان روشنفکری مانند شریعتی و جریان روحانیت مترقی از امام خمینی و شهید مطهری به عاشورا چنین نگاهی داشتند.
این استاد دانشگاه و پژوهشگر دین، ضمن اشاره به رهیافت غالب در دوران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار داشت: البته تبرج یعنی تظاهر و علنی کردن و ترویج عزاداری در طول هزاره گذشته وجود داشته است اما حال که حکومت دست شیعه است، تلاش شده عزاداری جنبه اصلاح و تحول و امید اجتماعی برای عبور از شکاف پیدا نکند و با قدرت تعارض نداشته باشد.
وی اضافه کرد: این که امروز در رسانه ملی می گویند، عدالت اولویت نیست بلکه ولایت عادلان مهم می باشد یا در دوره امام علی هم اختلاس وجود داشت، یعنی تلاش قدرت حاکم برای پنهان کردن شکاف سعادت و توجیه وضعیت موجود و پیشگیری از تبدیل شدن نهاد دین و عزاداری به منشأ و سرچشمه امید اجتماعی و اصلاح جامعه.
وی خصوصیت های اصلی این نگاه را این گونه برشمرد: ۱. تمایل امر سیاسی و قدرت حاکم به هدایت نهاد عزاداری به رنج مقدس به جای اصلاح گری، ۲. تبدیل جنبه اجتماعی نهضت حسینی به جنبه فردی، یعنی افراد اصلاح بشوند نه حکومت و جنبه حاجت روایی برای عزاداری پررنگ شود و ۳. تبدیل حادثه عاشورا به گناه تاریخی و تمرکز بر ظلم قاتلان به جای عدالت خواهی امام حسین که باعث می شود به جای یک تصویر امیدبخش و الهام بخش از عاشورا، تنها یک واقعه مورد انزجار تصویر شود.
بر اساس این گزارش، نشست های عاشورا و امروز ما تا ۱۹ مرداد در کانون توحید برقرار اند.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب