شعر عاشورایی، ۱۲
نقش شهر ری در رشد شعر عاشورایی نخستین مقتل نویس عاشورایی کیست؟
بلک بلاگ: محمد مرادی در یادداشت هایی به بررسی شعر عاشورایی پرداخته، این شعر را از آغازین قدم های شعر فارسی پیگیری کرده و در دوازدهمین قسمت آن، به نقش شهر ری در رشد شعر عاشورایی پرداخته است.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، محمد مرادی شاعر، منتقد ادبی و استاد دانشگاه در سلسله یادداشت هایی به بررسی «شعر عاشورایی» پرداخته و این گونه شعر را از آغازین قدم های شعر فارسی پیگیری کرده است.
دقیق شدن در لحظات و دقایق و ظرایف شعر عاشورایی، از خاصیت های یادداشت های مرادی است که خواندن آنرا برای علاقمندان به ادبیات و شعر عاشورایی مغتنم می کند.
مرادی در دوازدهمین قسمت از این یادداشت ها به نقش شهر «ری» در رشد شعر عاشورایی پرداخته است.
در ادامه قسمت دوازدهم «شعر عاشورایی» را می خوانید:
یکی از مهم ترین کانون های شعر شیعی در قرن ششم «ری» بوده است. این شهر به علت حضور تاریخی شیعیان از دیرباز، در کنار قم، از مهم ترین مراکز معارف شیعی بوده و از زمان دیلمیان بر اهمیت آن افزوده شده است؛ چنانکه شاعران بسیاری در حوزه ادبیات شیعی از آن سر برآورده اند که بندار رازی (سده چهارم) و غضائری رازی در اوایل سده پنجم، از شاخص ترین این شاعرانند؛ هرچند به نظر می آید اغلب آثار شاعران این دیار در جنگ ها و حوادث تاریخی، بر باد فراموشی رفته باشد.
در سده ششم چه در آثار منثور فارسیان (چنانکه در النقض عبدالجلیل قزوینی نمود یافته) و چه در دیوان ها و تذکره ها، نشانه هایی از اهمیت شعر شیعی در این دیار دیده می شود.
از شاخص ترین شاعران ری در میانه سده ششم، ابوالمفاخر رازی است که برخی او را اولین مقتل نویس عاشورایی به زبان فارسی دانسته اند که در اثر خود، گویا تلفیقی از نثر و شعر را به کار بسته و نشانه های این مقتل را بیش از تمامی در «روضه الشهدای» ملاحسین واعظ کاشفی (ف.۹۱۰) میتوان دید.
مهم ترین شعر شیعی بازمانده از ابوالمفاخر، قصیده ای است مصنوع با باخبر «بال مرصّع بسوخت مرغ ملمّع بدن» که گویا در ستایش امام رضا (ع) سروده شده و اهمیت آن چنان بوده که شاعرانی گوناگون به آن پاسخ داده اند و چند شرح در سفینه ها پیرامون آن ثبت شده است.
از اشعار عاشورایی ابوالمفاخر نیز هرچند حجمی قابل توجه داشته، اینک ابیاتی پراکنده در جنگ ها یا در خلال روضه الشهدا در دسترس می باشد که از آن میان، یکی ابیات زیر است در ستایش حر بن یزید ریاحی که شاید قدیمی ترین نشانه شاعرانه از وی در ادبیات فارسی باشد:
خوشا حرّ فرزانه ی نامدار
که جان کرده بر اهل احمد نثار
ز رخش تکبّر فرو آمده
شده بر بُراق شهادت سوار
به عشق جگرگوشه ی مصطفی
برآورده از جان دشمن دمار (روضه الشهدا، ص ۵۲۲ و ۵۲۳)
اشعار نقل شده از ابوالمفاخر عمدتا یا روایت رویدادها یا ترجمه منظوم رجزهای شهیدان کربلا است که بانام یا بی نام شاعر در روضه الشهدا ثبت شده است؛ از آن نمونه است رجز غلام ترک هنگام به میدان رفتن:
ای حسین ای گُهر روحانی
نسخه ی مکرمت سبحانی
منم آن ترک که سلطان باشم
گر تو ام هندوی حضرت خوانی… (همان، ص ۵۶۳) * پیش از این، یازده قسمت از این یادداشت ها با عناوین زیر انتشار یافته است: * «لالایی های حضرت زهرا (ع) شروع شعر عاشورایی است؛ رخت عزا بر تن شعر فارسی» * «اولین شعر عاشورایی در ادبیات فارسی سروده کیست؟» * «دوره غزنوی و افول شعر عاشورایی؛ تنها یک بیت در دیوان شعرای زمان» * «نقش شعرهای کوتاه در انتقال فرهنگ عاشورا؛ باباطاهر عریان شیعه است؟» * «ناصرخسرو سیدالشهدا» را چطور نام می برد؛ اندوه همیشگی از شهادت امام» * «اشاره به عاشورا در شعر درباری و مدحی؛ قطران تبریزی درباره ی عطش چه گفت؟» * «افزایش ارجاع به عاشورا در قرن ششم؛ داستان کربلا در شعر دربار غزنوی» * «اولین حضور حضرت عباس (ع) در ادب فارسی؛ «علی نامه» اولین حماسه شیعی» * «سنایی دومین شاعر عاشورایی تاریخ؛ نفرین خاندان ابوسفیان در شعر فارسی» * «کامل ترین گنجینه شعر عاشورایی تا شروع قرن ۶؛ اشعار سنایی و زیارت ناحیه» * «ادبیات عاشورایی از چین تا شرق اروپا؛ قرن ششم و اولین مدح های غلوآمیز»
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب