فصیح در نوشتن از وطن
به گزارش بلک بلاگ، اسماعیل فصیح در داستان هایش شخصیتی به نام جلال آریان حضور دارد که بازتابی از خود او است. انتخاب همین نام برای شخصیتی که جلوه ای از نویسنده است، نشان داده است وطن برای او چقدر مهم بود.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب، طاهره طهرانی:
سالهای حضورش در آمریکا توانست یکبار ارنست همینگوی را وقتی به دانشگاه محل تحصیلش دعوت شده بود ببیند، در همان دیدار به او گفته بود که پیرمرد و دریا را خوانده: «من در تهران کتاب پیرمرد و دریا را خوانده ام. در جهان کم نظیر است. بهترین رمانی است که تاکنون نوشته شده.
- این طور فکر می کنید؟
- اثر ادبی جاودانه ای است و کاملا نمادین، چونکه وقتی مرد در دریای زندگی بزرگ ترین ماهی عمرش را گرفت و آنرا با قایق به ساحل کشاند، کوسه های خونخوار از آن جز اسکلتی باقی نگذاشته بودند.
با خنده ای کم حوصله یک انگشتش را به طرف من دراز کرد و بعد از مکث کوتاهی فقط گفت Right. همه دست زدند. آنابل برگشت و با عشق و تحسین به من نگاه کرد. فکری در سرم می چرخید. نمی دانستم ارنست همینگوی به من گفته «Right» یعنی درست است، یا «Write» یعنی بنویس.»
در دومین روز آخرین ماه سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در خانه ارباب حسن در محله درخونگاه تهران پسرکی متولد شد که نامش را اسماعیل گذاشتند، او یکی از ۹ فرزند خانه بود و تنها دو سال بعد پدرش را از دست داد. اما این تنها واقعه تلخ زندگی او نبود.
اسماعیل فصیح تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران گذراند و در سال ۱۳۲۳ در رشته علوم طبیعی از دبیرستان رهنما دیپلم گرفت. با پس انداز و بخشی از پولی که برایش باقیمانده بود به ترکیه، فرانسه و سپس آمریکا رفت و مشغول به تحصیل شد. از دانشگاه مونتانا مدرک کارشناسی در رشته شیمی دریافت کرد؛ بعد به سان فرانسیسکو نقل مکان کرد و با آنابل کمبل آشنا شد و ازدواج کرد، همان سال ها بود که همینگوی را دید. مدت زیادی نگذشت که همسر و فرزند متولدنشده اش را از دست داد. این واقعه ضربه سختی به او زد؛ سر انجام به ایران بازگشت.
پس از بازگشت به ایران، زندگی و فعالیتهای حرفه ای او وارد مرحله ای تازه شد که تاثیر عمیقی بر ادبیات معاصر ایران گذاشت. فصیح بعد از بازگشت، مدتی بعنوان مترجم در مؤسسه انتشاراتی فرانکلین فعالیت کرد. کمی بعد با معرفی صادق چوبک، در سال ۱۳۴۲ به استخدام شرکت ملی نفت ایران درآمد و در مناطق نفت خیز جنوب، بخصوص اهواز و آبادان، بعنوان کارمند بخش آموزش و استاد زبان انگلیسی مشغول شد. مدتی به آمریکا رفت تا تحصیلاتش _که نیمه کاره رها کرده بود_ را در رشته زبان انگلیسی به پایان برساند. کار در شرکت نفت و خلوت شهر های جنوب، فرصتی برای نوشتن اولین رمان ها فراهم نمود. رمان شراب خام نخستین اثر او بود که با استقبال روبه رو شد.
او بعد از بازگشت، با پریچهر عدالت ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو فرزند بود. سال ها در آبادان و اهواز زندگی کرد تا این که با شروع جنگ تحمیلی ۸ ساله و تخریب منزلش، به تهران مهاجرت کرد و بعد از بازنشستگی در ۴۷ سالگی (۱۳۵۹)، تمام وقت خویش را به نویسندگی و ترجمه اختصاص داد.
فصیح در رمان
اسماعیل فصیح یکی از نویسندگان برجسته و پرکار معاصر ایران بود، بازگشت اسماعیل فصیح به ایران سبب شد که تمرکز او بر مسایل ملی و تاریخی بیشتر شود. حضور وی در ایران و تجربه زندگی در فضای اجتماعی و سیاسی کشور، بخصوص در دوره های پرتلاطم انقلاب و جنگ، باعث شد که آثارش بیشتر به موضوعات تاریخی، اجتماعی و ملی بپردازند. رمان ها و داستان های فصیح بعد از بازگشت، بازتاب دهنده دغدغه های در ارتباط با حقیقت های تاریخی ایران، مناسبات اجتماعی و تحولات سیاسی بودند و شخصیت های داستانی او نمادی از این تجربیات و تحولات به شمار می رفتند.
در داستان هایش شخصیتی به نام جلال آریان حضور دارد که بازتابی از خود فصیح است و محور آثارش است. انتخاب همین نام برای شخصیتی که جلوه ای از نویسنده است، نشان داده است او چقدر به وطن و ایران اهمیت می داد.
رمان هایی مانند شراب خام (اولین رمانش که سال ۱۳۴۷ به تشویق نجف دریابندری نوشت و شخصیت جلال آریان را در دل داستان ساخت)، دل کور (روایت زندگی جلال آریان در بستری از مسایل تاریخی و اجتماعی، ۱۳۵۱)، داستان جاوید (۱۳۵۹)، ثریا در اغما (داستانی است که با به کما رفتن ثریا برادرزاده جلال آریان در پاریس شروع می شود و در بستر جنگ و زندگی ایرانی ها بیرون و درون ایران رخ می دهد، ۱۳۶۳)، زمستان ۶۲ (روایت زندگی ایرانی ها در جنگ، ۱۳۶۶)، لاله برافروخت (درباره انقلاب اسلامی، ۱۳۷۷)، تلخکام (۱۳۸۶)، مجموعه داستان خاک آشنا و… از آثار اوست.
تمرکز بر مسایل ملی و تاریخی در آثارش، مانند ثریا در اغما که به مبحث مهاجرت و تعلق به وطن می پردازد، کاملا مشهود است. بازگشت به ایران سبب شد که فصیح از نزدیک با فضای فرهنگی و سیاسی کشور درگیر شود و این مورد در تشکیل محتوای آثارش نقش کلیدی داشت.
سبک نگارش و زبان داستان های اسماعیل فصیح منحصر به فرد است. آثار او غالباً بازتاب دهنده فضای شهری، مناسبات طبقات متوسط و حوادث مهم تاریخی و اجتماعی ایران، همچون انقلاب و جنگ ایران و عراق هستند. فصیح در آثارش هم از زبان معیار و هم از زبان محاوره استفاده می نماید، بخصوص در دیالوگ ها که زبان محاوره با حفظ اصالت خود به کار می رود. این ترکیب سبب شده زبان داستان هایش هم برای عامه مردم قابل فهم و جذاب باشد و هم از لحاظ ادبی غنی و حرفه ای باقی بماند.
آثار او رنگ و بوی رئالیسم اجتماعی دارند و به بازتاب دقیق وقایع تاریخی، سیاسی و اجتماعی ایران می پردازند؛ تضادهای طبقاتی، ظلم و ستم، ناامنی و دلهره جامعه را به تصویر می کشد و به نقش محیط و جغرافیا در تشکیل شخصیت ها و رفتارها توجه ویژه دارد. در داستان هایش به شکل آشکار یا پنهان به شخصیت ها و وقایع تاریخی و ادبی ایران و جهان اشاره می کند و مضمون را می پروراند، از شعر شاعران بزرگ ایرانی مانند حافظ و پروین اعتصامی بهره می برد که بخشی از فضای ادبی و روانی داستان را شکل می دهد. سبک نگارش او ساده، روان و مبتنی بر تجربه های زیسته ای است که باعث جذب گسترده مخاطبان شد.
فصیح در خلق فضاهای داستانی و تصویرسازی احساسات انسانی، بخصوص تضادهای عاطفی، مهارت داشت. او از اولین نویسندگان ایرانی بود که طبقه متوسط شهری و مناسبات شهری را وارد رمان فارسی کرد. آثارش واقع گرایانه و متأثر از رویدادهای واقعی اجتماعی، سیاسی و تاریخی ایران مانند انقلاب اسلامی و جنگ ایران و عراق هستند. زبان نوشته هایش ساده، روان و گاه طنزآلود است. او از اولین نویسندگانی است که به مبحث جنگ ایران و عراق در چارچوب داستانی پرداخت.
فصیح در ترجمه
فصیح علاوه بر داستان نویسی، در ترجمه هم فعال بود. ترجمه های ادبی اسماعیل فصیح شامل آثار متنوعی در حوزه های روانشناسی، ادبی و علمی است:
وضعیت آخر نوشته تامس اُهریس که پرفروش ترین ترجمه اوست، در سال ۱۳۶۱ انتشار یافته است، ماندن در وضعیت آخر نوشته امی بی هریس و تامس آهریس، بازی ها نوشته اریک برن، خودشناسی به روش یونگ نوشته مایکل دانیلز، تحلیل رفتار متقابل در روان درمانی و شکسپیر در زمینه روانشناسی، رستم نامه نوشته ویلموت باکستون که شامل داستان هایی از شاهنامه فردوسی است، استادان داستان مجموعه ای شامل ۳۰ داستان کوتاه از نویسندگان مشهور جهان، و کتاب شکسپیر که شامل زندگینامه، مقدمه ای بر کل آثار شکسپیر و چکیده کلیه ۳۷ نمایشنامه اوست.
این ترجمه ها علاوه بر ارزش ادبی، در رشته های روانشناسی، علوم تربیتی و جامعه شناسی در دانشگاه های ایران مورد استفاده قرار گرفته اند، و نشان دهنده تنوع و گستردگی فعالیتهای ترجمه ای فصیح است.
اسماعیل فصیح تا انتهای عمر در تهران زندگی کرد و تا آخرین سالهای عمرش به نوشتن و ترجمه ادامه داد، سر انجام در ۲۵ تیر ۱۳۸۸ در ۷۵ سالگی به دلیل مشکلات عروق مغزی دارفانی را وداع گفت.
منبع: blackblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب