برای شناخت جهان سعدی چه کتابی بخوانیم؟
به گزارش بلک بلاگ، غزل سعدی، با اوزان دلکش و صنایع ادبیش نشاندهنده تسلط اعجاب انگیز او بر زبان و البته روانی طبع و نوع جهان بینی اوست. سعید حمیدیان در کتاب سعدی در غزل، به این بخش از آثار او می پردازد.
به گزارش خبرنگار مهر، شعر و نثر سعدی با بوستان و گلستان بعنوان متون تعلیمی و کتاب درسی در مکتبخانه ها و برای آموزش آداب زندگی، سالهای متمادی در سرتاسر قلمرو زبان فارسی خوانده و شنیده شده است. اما غزل سعدی، با اوزان دلکش و صنایع ادبی اش نشان دهنده تسلط اعجاب انگیز او بر زبان و البته روانی طبع و نوع جهان بینی اوست.
سعید حمیدیان در کتاب سعدی در غزل، به این بخش از آثار او می پردازد. نویسنده به دنبال آن است تا با استفاده از روش های تحلیلی و تطبیقی، اشعار سعدی را مورد بررسی قرار دهد. تلاش نویسنده در این کتاب پرداختن به شاعر فارسی گوی ایرانی از زاویه ای بی طرف است. یکی از خصوصیت های «سعدی در غزل» که می تواند برای خواننده جذاب باشد اینست که در خیلی از بخش های کتاب، مقایسه هایی میان سعدی و حافظ انجام شده است که این قیاس با عنایت به متفاوت بودن این دو شعر در بسیاری زمینه ها خالی از لطف نیست.
پرسش هایی در مقدمه کتاب آمده که حمیدیان تلاش در پاسخ دادنش دارد: در رابطه با غزل سعدی، گذشته از دیگر آثارش پرسش هایی کلان و کلی هست که جواب می طلبد. مثلا آیا عشق در غزل های وی بشری است یا عارفانه؟ معشوقی که در آنها تصویر می شود چگونه موجودی است؟ آدم دو پا یا فراآدم؟ و چرا؟ خصوصیت بزرگ و مشهور سهل و ممتنع که این همه از آن دادِ سخن می دهیم به راستی چیست؟ چگونه و در چه شرایطی پدید می آید؟ تفاوت های دقیق و مهم شیوه‌ی غزل سرایی سعدی با دیگران در چه چیزهایی است؟
پیش از حمیدیان بزرگانی مانند هانری ماسه، محمدعلی فروغی، تقی پورنامداریان و سیروس شمیسا هم در رابطه با غزل های سعدی نوشته و سخن گفته اند، اما او با تقسیم بندی ویژه و با درنظر گرفتن و نگاهی انتقادی به پژوهش های پیشین، این کتاب را در پنج بخش نوشته است. در قسمت نخست از پیشینیان و پیشینه غزل و بزرگانی مانند سنایی و انوری و خاقانی و تاثیر شأن بر غزل، در قسمت دوم به گونه های غزل سعدی و تقسیم بندی آنها، در قسمت سوم به اندیشه و جهان بینی و تجارب سعدی (تنه) بازتاب های آن (شاخه) و مضامین اصلی غزل ها (شکوفه)، در قسمت چهارم به بحث بُن مایه های مهم غزل او، و در قسمت پنجم به کیفیت سهل و ممتنع شعر او پرداخته است.
در بخشی از کتاب ذیل عنوان پیوند بن مایه ها می خوانیم: «سعدی مبحث را همچون قالب یا شالوده ای تلقی می کند که میتوان به کمک آن، با تمهید ماهرانه، عناصر شکلی مناسب و بهره برداری از شگردهای بسیار متنوع بیانی و زبانی، مخاطب را _حتی اگر مخالف تفکر او باشد_ لحظه به لحظه از لذت هنری سیراب و ارضا کرد. البته روش کار و شگردهای او برای ایجاد لذت در خواننده بر حسب اقتضای ژانر و کارکرد هر اثر متفاوت است. در گلستان با تشکیل حس لذتی آمیخته به اعجاب در پس هر لفظ و عبارت _به ویژه در طنز نوعاً بی نظیر آن شامل شیرین و تلخ_ با نوعی بازی ظریف با ذهن مخاطب، البته به انگیزه تشحیذ طبع، او کاری می کند که او ذهن خویش را در بست در اختیار گوینده قرار دهد، تا هر مبحث و مضمونی را که بخواهد در آن جای گیر کند؛ بی آن که مخاطب اِشعاری به این بی اختیاری خود و آن بازی ظریف گوینده داشته باشد یا به اصطلاح دست نویسنده رو شود. چونکه اگر چنین شود امکان دارد احساس موضع گیری یا مقاومت در مقابل مضامین گوینده به او دست دهد و مقصود برنیاید…
سعدی هیچگاه به شعور مخاطب اهانت نمی کند و ذهن او را به شکل ظرفی صرف برای تل انبار کردن لفاظی های بی حد و مرز نمی انگارد، تا او مثل تماشاچی عملیات بندبازی یا ژانگولر برای هنر فروشی هایی که دلیل آنها را هم نمی داند در حالت هاج و واج هورا بکشد. سعدی، برعکس، تا آنجا در این بازی پیش می رود که خواننده نه تنها به وسیله ای بی اختیار در دست نویسنده تبدیل نشود، بلکه او بعد از اتمام سخن گوینده و با طنین و تموج تأمل انگیزی که در هر کلام بوجود آمده خود رشته تفکر را در رابطه با مبحث مورد نظر گوینده به دست گیرد. در واقع این همان لذت حاصل از هنر سخنور است که سبب شرکت مخاطب در مبحث سخن و ایجاد بیشترین پتانسیل در او برای درک مطلب می شود. بلاغت هم جز این نیست که همچون سعدی بدانیم کجا باید در وجود مخاطب حالت تعلیق یا هول و ولا و انتظار و هیجان ایجاد کرد، کجا به او آرامش موردنیاز برای تأمل بخشید، کی باید او را از خود بازگرفت و کی ذهنش را نسبت به موضوعی تیز کرد.»
کتاب سعدی در غزل، نوشته سعید حمیدیان توسط انتشارات نیلوفر انتشار یافته و در ۴۰۴ صفحه و با شمارگان ۳۳۰ نسخه با قیمت ۳۸۵ هزار تومان در دسترس علاقه مندان است.
منبع: blackblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب