یادداشت مهمان؛
قصه آنچه خواستیم فراموش کنیم
بلک بلاگ: فایده دیگر روایت زوایای پنهان جنگ این است که ارزش فداکاری کسانی که به جنگ رفته اند، معلوم شود که چه رنج هایی در پی فداکاری های شان کشیده اند.
خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: مجموعه داستان «پرنده باز تهران» نوشته ندا رسولی آذرماه ۱۴۰۲ توسط انتشارات هیلا منتشر و راهی بازار نشر شد. ندا رسولی نویسنده این کتاب، متولد ۱۳۶۱ است و قبل تر رمان تاریخی «هیچکس این زن را نمی شناسد» را درکارنامه خود ثبت کرده که توسط انتشارات کتاب نیستان چاپ شده است. قبل از شروع متن کتاب هم این جمله از هاینریش بل درج شده است: «تا زمانی که هنوز در جایی از زخمی خون می چکد، جنگ ادامه دارد.»
هدی وثوق کارشناس زبان و ادبیات انگلیسی یادداشتی که جهت بررسی این کتاب نوشته شده که با عنوان «قصه آنچه که خواستیم فراموش کنیم» در اختیار مهر قرار گرفته است.
مشروح این یادداشت را در ادامه می خوانیم؛
درست است که هیچ آدمی نمی تواند شرایط و موقعیت دیگری را بطور کامل درک کند، ولی بعضی موقعیت ها هستند که خیلی خاصند و بسادگی به ذهن کسی خطور هم نمی کنند، چه برسد به این که آدم بخواهد آنها را درک کند. در کتاب «پرنده بازِ تهران» آن قدر با شخصیت های داستان ها همراه می شویم که تا مرز همدردی با موقعیت های خاصشان پیش می رویم.
«پرنده بازِ تهران» مجموعه ای است از هشت داستان کوتاه که شخصیت های آنها به صورتی قربانیان شرایط جنگ و پساجنگند. قربانیان بی صدایی که اثر جنگ بر آنها (یا همه آثار جنگ بر آن ها) به سادگی به چشم کسی نمی آید. در صفحه ی قبل از لیست کتاب، این نقل از هاینریش بل به چشم می خورد: «تا زمانی که هنوز در جایی از زخمی خون می چکد، جنگ ادامه دارد.» جالب اینجاست که همه هر هشت داستان به صورتی با مفهوم دوری از وطن یا آوارگی هم مرتبط هستند و از این جهت می توان اظهار داشت که داستان ها، در عین تنوع، اشتراک مضمونی قوی و اثرگذاری دارند.
نویسنده داستانش را تعریف می کند و شعار نمی دهد. آن قدر حرفش را ظریف می زند که باید فسفر بسوزانی تا ببینی دقیقاً چه می خواهد بگوید. نثر داستان ها روان است. فلش بک نقش حیاتی در روایت آنها ایفا می کند. وقتی در جریان داستان ها می افتی، تو را با خود در زمان این سو و آن سو می برند. (یک جور تشویش و آوارگی در فرم که با محتوا هماهنگ است) داستان های کتاب آدم را می برند لابه لای خرده فرهنگ ها، لابه لای جزییات کوچک از سبک زندگی های متفاوت؛ از کفتربازی تا سیسمونی خریدن؛ از دلمه تا دال عدس.
لهجه ها در گفت وگوها بی نظیرند. جالب است که در یک کتاب صد و بیست صفحه ای بتوانی لهجه افغانستانی، مشهدی، جنوبی، و چند کلمه ای هم کامنت انگلیسی بخوانی! بیشتر داستان ها هم فضای زنانه دارند. در مجموع، نویسنده تا توانسته از کلی گویی دور شده است و به ظرایف و نادیده ها پرداخته است.
به تبع موضوع، داستان ها تلخند. نمی توان گفت سیاهند ولی سفیدی ها در آنها کمرنگ است. کل مجموعه ی هشت داستان را نباید یک جرعه سر کشید. (کاری که من کردم) بعد از خواندن کتاب ذهنم درگیر این است که چطور می شد کمی بیشتر به داستان ها نور پاشید و آیا چنین کاری اصلاً لازم بوده یا نه؟
متأسفانه تقابل دو اندیشه مقاومت و وادادگی در کشور ما فضا را به قدری سیاه و سفید کرده است، که فراموش کرده ایم به زوایای تلخ و تاریک جنگ بپردازیم. البته شاید یک علت به حاشیه رفتن اینگونه مسائل هم این باشد که در دفاع مقدس و همین طور در روحیه ملت ما حماسه آن قدر پررنگ است که خواه ناخواه مرثیه را به حاشیه می راند. این لزوماً بد نیست و چه بسا تقلیدی از حماسه ی «ما رأیت الا جمیلا» باشد. اما در جهانی که دنیای روایت هاست، انتظار می رود که داستان نویس هم قدم از قالب های تکراری بیرون بگذارد و ندیده ها را روایت کند. خانم ندا رسولی این کار را به خوبی انجام داده است و داستان هایش با وجود داشتن مضمونی مشترک، هر کدام از دنیایی متفاوتند.
فایده دیگر روایت زوایای پنهان جنگ این است که ارزش فداکاری کسانی که به جنگ رفته اند، زمانی مشخص می شود که معلوم شود چه رنج هایی در پی فداکاری های شأن کشیده اند و چه تبعاتی باقی مانده از جنگ. در فرهنگ شیعی هم ما روضه های سوزناکی داریم که رنج دوده (ع) را به تصویر می کشند.
در نهایت باید بگویم کتاب چاپ ۱۴۰۲ است و گرچه تا تاریخ روزهای جنگ و موشک باران عقب می رود، اما همین امروزِ آدم ها را روایت می کند؛ از تیغ گذاشتن پای درخت های حصارک کرج می گوید، از نظر گذاشتن مادری پای پست اینستاگرام دخترش، از گران شدن یکباره ی اجاره خانه ها و…. بنا بر این فضای داستان ها برای خواننده به خوبی قابل درک است و او با شخصیت هایی که در زمان او زیست می کنند، هم حسی می کند نه با اسطوره ای دور در لازمان و لامکان.
عناوین داستان های کتاب به ترتیب پرنده باز تهران، مثل مرد برنزی، ناسور، حریم، جنگ مِهر، نورا، قربانی و مثل آونگ هستند. ترجیح می دهم در مورد تک تک آنها چیزی ننویسم تا مخاطب بتواند حس ورود تدریجی به دنیای متفاوت هر یک از آنها را تجربه کند.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب