در درس گفتارهای شاهنامه خوانی مطرح شد؛
انتقاد میرشکاک از شفیعی کدکنی: شاهنامه کارکرد اجتماعی دارد
به گزارش بلک بلاگ یوسفعلی میرشکاک از اظهارنظر شفیعی کدکنی نسبت به شاهنامه انتقاد نمود و با تاکید براینکه شاهنامه کارکرد اجتماعی دارد، اظهار داشت: کسی که هشت سال جنگ را تجربه کرده، داستان شاهنامه را می فهمد.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، یوسفعلی میرشکاک پژوهشگر و منتقد ادبی در نشست درس گفتارهای خود پیرامون شاهنامه خوانی با تاکید براینکه انسان به واسطه هویت، انسان است، اظهار داشت: شاهنامه، خدای نامه و کلاً موالی قدیم ما و آن چه از قبلِ ورود مدرنیته داشته ایم و باقی مانده حتی آنجاییکه جز سخافت نمی بینیم، نه فقط شاهنامه بلکه دیوان سوزنی سمرقندی هم به یک معنا وجهی از هویت این قوم است.
وی با اشاره به اینکه طی چند سال قبل هیچگاه خودم را سانسور نکرده و همواره بدون ممیزی سخن گفته ام، اضافه کرد: انسانِ بدون هویت ایرانی کسی است که باوجود گرسنگی همسایه اش پولش را در برای شرکت در کنسرت تتلو در آنتالیا خرج می کند. خیلی ها از نظام ناراحتند؛ بله اصلاً این نظام از حیث اقتصادی بلد نبوده است چه کار کند اما اگر انسانِ ایرانی می توانست هویتش را بازیابی کند مشکلی پیش نمی آمد چونکه اولین باری نیست که این قوم و سرزمین گرفتار مشکل اقتصادی و سیاسی و… شده است. هویت جمعی مردم ایران در گذشته سبب می شد قحطی محض پیش نیاید. با این وجود این مردم بخاطر هویت مشخص شان که قومی و دینی بود، از بحران های بزرگ رد شدند.
این منتقد ادبی به درگیری صفاریان با سامانیان و آشوب های عظیم آن در شرق و غرب و شمال و جنوب ایران اشاره نمود و افزود: علیرغم این درگیری ها فشاری به مردم وارد نمی شد. هنگامی که غزنویان با سامانیان مشکل پیدا می کنند و درگیری های زیادی شکل می گیرد باز قوم ایرانی برمدار هویتشان می گردند. ۲۰۰ ـ۳۰۰ سال جنگیدن ایرانی ها با اعراب با چه چیزی بود؟ یعنی با تاکید بر چه منش و بینشی بود و چه چیزی در جانشان بود که توانستند آن همه سال در مقابل فرهنگ مقابل مبارزه کنند؟ در تحویل قدرت از غزنویان به سلجوقیان اوضاع پریشانی وجود داشته است اما مردم رد می شدند و حکومت ها با هم درگیر بودند بنابراین مشکل، مشکلِ قدرت بوده است نه مردم.
میرشکاک خطاب به جوانان و با تاکید براینکه از چشم انداز من مشکل امروز هویت است، اظهار داشت: گذشتگان با عرب روبرو بودند و امروز ما در مقابل غرب هستیم. تا قبل مشروطه و مدرنیته هویت واحد داریم اما سپس هویت مان دوپاره یا کلاً بی هویت می شویم یا به جهت اینکه از گزند مدرنیته در امان باشیم خودمان را به صورت تصنعی به گذشته هزار ساله و ده هزار ساله پرت می نماییم.
این شاعر به تشریح خصوصیت های تکنولوژی پرداخت و با اشاره به اینکه تکنولوژی همواره انسان را به سمت خاصی هدایت می کند که قبل از آنکه غرق آن شویم باید آگاه باشیم، اظهار داشت: ما بخاطر تکنولوژی است که مصرف کننده شده ایم درحالی که در جمهوری اسلامی به غرب «نه» می گویم اما این فقط در گفتار است چونکه در کردار هنوز نتوانسته ایم نه بگوییم.
وی تحقق مدنیت دینی را مقدمه بازگشت به هویت دینی دانست و عنوان کرد: هرجایی که تکنولوژی ورود پیدا کند به نفع خودش جا باز می کند و این مساله را که اغلب مشکلات ما از آن سرچشمه می گیرد جماعت موجود متوجه نشده اند و این درحالی است که ما غرق در سرمایه داری بین المللی و امپریالیسم هستیم درشرایطی که قصد درگیری با آمریکا را داریم که شدنی نیست.
میرشکاک با تاکید براینکه ما با آرمان گرایی و محال اندیشی انقلاب کردیم، اظهار داشت: اگر امروز نمی توانیم خودمان را جمع نماییم بخاطر آن است که هویت قومی و دینی مان ناخواسته روبروی هم ایستاده اند درحالی که این مساله ای کاذب است چونکه هویتی قومی که با هویت دینی درگیر باشد کاذب است چون هویت قومی و دینی پشت و روی یک سکه اند.
این محقق و پژوهشگر، عدم دیالوگ و ارتباط گیری با نسل جدید را مشکل نسل اول انقلاب دانست و افزود: ویرانی زبان به ویرانی هویت منجر می شود و من با خودم قرار گذشته ام شاهنامه بگویم چون شاعران گذشته حکیم بودند و کسی که با آن اُنس بگیرد متوجه می شود چگونه حافظ، مولانا و خیام و هرکسی که چشم انداز خاصی دارد از آن بیرون آمده است؛ عظمت این کتاب به قدری است که ۱۴۰۰ سال اجازه نداده است این مردم فارسی زبان، عرب شوند.
وی اظهار داشت: باید بدانیم چه کسی هستیم، چونکه هر فرد از یک سری زیرساخت همچون عقل، عاطفه، خیال، زبان، حکمت و.. شکل گرفته که در او تجلی پیدا می کند. آن فرد ایرانی که در آمریکا زندگی می کند با این فرض که ضد جمهوری اسلامی باشد هم ایران و تهران را دوست دارد و اگر تیم فوتبال ایران با آمریکا بازی کند باز طرفدار ایران است و این ناخودآگاه است. غفلت از این ناخودآگاهی، ناخودآگاهی را مضاعف خواهد نمود و بخواهیم یا نخواهیم یک حادثه باید رخ دهد تا بفهمیم ایرانی هستیم یا نیستیم.
میرشکاک شعر «این وطن مصر و عراق و شام نیست/ این وطن، شهریست کان را نام نیست» را خواند و اظهار داشت: وطن ساحت وجودی توست. همه ایرانی ها بخاطر پیروزی تیم فوتبال ایران برابر آمریکا خوشحال شدند اما کسی نیست بپرسد چرا هویت ما فقط در فوتبال می جُنبد درحالی که در اقتصاد، سیاست، هنر و اندیشه نیازمند هویت هستیم.
این منتقد بر ضرورت بازیابی هویت تاکید کرد و اظهار داشت: باید بتوانیم در عین تمدن، مثل انسانِ ایرانیِ قرن ششم، قرن هفتم و قرن هشتم واجد هویتی باشیم که دین و قومیت در آن همسو باشند تا بر مشکلی همچون حمله مغول غلبه نماییم.
وی اظهار داشت: در ایرانی ها شهیدانی همچون سیامک تا یزدگرد و سیاوش وجود دارد؛ قوم ایرانی برای سیاوش تعزیه ای داشته است که هرساله برگزار می شده است و اگر امروز می بینیم محرم اینقدر برای این قوم اهمیت دارد بخاطر آن است که قوم ایرانی سراپا خاطره سوگ بوده است درحالی که اعراب خاطره سوگ ندارند. ایرانی ستودن دارد و تلاش می کند مدام با جهان مُردگان در ارتباط باشد بنابراین اگر کارکرد «شاهنامه» در جهان کنونی و مدرن امکان نداشته باشد یا شاهنامه را جوری نفهمیم که به درد زندگی و گرفتاری های امروزمان بخورد، همان بهتر که هیچ کاری به کار آن نداشته باشیم.
میرشکاک با انتقاد از اظهارنظر شفیعی کدکنی که اعتقاد دارد کارکرد اجتماعی شاهنامه از دست رفته است، با تاکید براینکه شاهنامه کارکرد اجتماعی دارد، اظهار داشت: کسی که هشت سال جنگ یا دو سال و دوماه آنرا تجربه کرده است داستان شاهنامه را می فهمد.
منبع: blackblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب