فعالیت رسانه ای ها در توئیتر، ۴؛
کودک درون روزنامه نگارم محافظه کاری را کنار گذاشت
بلک بلاگ: بهمن هدایتی می گوید محافظه کاری نابه جا در کنار محاسن رسانه های نوین، رسانه های سنتی را در معرض نابودی قرار داده و کودک درون روزنامه نگاری او علت کنار گذاشتن محافظه کاری در توئیتر بوده است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه_ فاطمه ترکاشوند: هرچند رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی به سرعت درحال باز کردن جای خود در بین جامعه خصوصاً لایه های نخبانی آن چون اهالی رسانه و سیاست هستند اما ورود و موفقیت در این رسانه ها، چندان آسان هم نیست. ایجاد تمایز میان قلم و محتوای خود با انبوه کاربران و اعضای این شبکه ها، عملاً کار را برای خبرنگاران مشکل تر می کند چونکه رسانه های رسمی جای اختصاصی آن هاست اما در شبکه های اجتماعی یکی هستند مانند دیگران.
این نکات را بهمن هدایتی خبرنگار باسابقه و یکی از فعالان توئیتری پربازدید فعلی می گوید تا بهانه ای باشد برای اینکه پرونده «فعالیت اهالی رسانه را در توئیتر» را با او ادامه دهیم.
مشروح گفتگو با هدایتی در ادامه می آید؛
* مهم ترین تفاوت فعالیت تان در رسانه های رسمی سنتی با رسانه های جدید شخصی مثل توئیتر تا حالا چه بوده است؟
در رسانه های رسمی سنتی پروسه انتخاب و تأیید سوژه و پردازش و تولید محتوا به سبب ماهیت خاصش، بسیار طولانی و به طور معمول از بالا به پایین است. زمان طلایی پرداختن به سوژه به طور معمول از دست می رود، فعالیت در این رسانه ها به طور معمول واکنشی است نه فعالانه و ابتدایی.
به علاوه، در رسانه های رسمی سنتی، فردیت و هویت شخصی خبرنگار در پس دروازه بانی های مکرر توسط سلسله مراتب عملاً به حاشیه می رود و این عملاً خبرنگار را به کارمند تبدیل می کند.
اما در رسانه های جدید عکس این پروسه حکم فرماست و همین جذابش کرده است. با رسانه ای مواجه هستیم که فاصله کمتری با شخصیت و فردیت خبرنگار یا فعال سیاسی دارد، جرقه های ذهنی خیلی ساده تر و زودتر به محتوا تبدیل می شوند، در رسانه ای مثل توئیتر همه، حتی سیاست مداران کهنه کار باید نسبتی از شخصی نویسی، شوخ طبعی، کنار گذاشتن کلیشه های رسمی و تعامل (ولو اجباری) با سایر کاربران را تجربه کنند تا بتوانند در رسانه های جدید دوام بیاورند.
شخصاً برای من فعالیت در توئیتر و رسانه های جدید، خودسانسوری و محافظه کاری رسوب کرده در «کودک درون روزنامه نگارم» (!) را کمرنگ کرده و از من انسان صریح تر ولی تنهاتری ساخته! اما چیز مهمی که رسانه های جدید ندارند، شور و هیجان و نتایج به طور معمول درخشان طوفان فکری «تحریریه» است. ایجاد تحریریه های جدید متناسب با شرایط جدید و بازتعریف نقش دبیر یا سردبیر در رسانه های کلاسیک سنتی می تواند کفه را باردیگر به نفع این رسانه ها سنگین کند. اتفاقی که هنوز نشانه های آن دیده نمی گردد.
* چه چیزی در رسانه های جدید نسبت به رسانه های سنتی کم است؟ آیا خاصیت منحصر به فردی در ژورنالیسم به مفهوم سنتی آن وجود دارد که در رسانه های نوین قابل دست یابی نباشد؟
تحریریه هنوز برگ برنده رسانه های سنتی است. امکان حضور در محافل رسمی یا نشست های خبری یا دسترسی به مصاحبه شوندگان رسمی و حاکمیتی و طبعاً امکانات و لجستیک بیشتر را هم می شود همچون مزیت های رسانه های سنتی دانست البته رسانه های جدید به سرعت درحال کاهش این فاصله هستند.
اما بحران جدی رسانه های سنتی قدیمی در ایران این است که عملاً خروجی آنها شباهت ملال انگیز و غم انگیزی با هم پیدا کند، این اتفاق مرگ رسانه خواهد بود، بطورمثال به جایی برسیم که فارس و مهر و ایرنا و تسنیم و حتی صداوسیما. عملاً یک محتوا داشته باشند، یک خط قابل رؤیت و واضح. یک چیز باشند در نهایت.
اگر رسانه های قدیمی بتوانند فلسفه وجودی و تمایز خودرا با سایر رسانه های سنتی و کلاسیک تعریف و ارائه نمایند می توانند معادله را عوض کنند، یعنی حتما باید تفاوت و تمایز محسوس و معنادار در بین باشد وگرنه ادغام این رسانه ها بهتر است. ولی با ادامه این مسیر، فقط به رسانه های متصلب تر با تأثیرگذاری کمتر تبدیل می شوند. رسانه ای که نتواند روایت کند یا ابزار روایت را نداشته باشد دیر یا زود از صحنه روزگار حذف می شود. رسانه ای که محل و مامن گفتگوهای صریح نباشد، شانسی برای بقا ندارد.
* اعتبار حرفه ای خودتان را بیشتر محصول فعالیت در رسانه رسمی می دانید یا شخصی؟
این سوال من را یاد آن جمله معروف و سرکاری انداخت که از بچه های کوچک می پرسیدند «پدرت را بیشتر دوست داری یا مادرت را؟» واقعیت این است که سرشت رسانه ای چیزی مثل شخصیت آدم ها است که عوامل مختلفی در ترکیبش نقش دارد. اعتبار حرفه ای در رسانه، بیش از هرچیز به حریت و انصاف برمی گردد.
* در کدام رسانه احساس می کنید اثرگذارترید؟ معنای اثرگذاری را می توانید با دیده شدن یا برد محتوایی که ساخته اید تعریف کنید یا هر نکته دیگری که مدنظر خودتان است
حقیقت این است که فکر می کنم هنوز رسانه تأثیرگذار مطلوبم را پیدا نکرده ام، رسانه ای که مد نظر من است برای تأثیرگذاری یا دیده شدن آرمانی و درست، تلفیقی است از سنتی و صنعتی! یعنی تلفیق رسانه شخصی و کلاسیک، اینکه بتوانم حرفم را آزادانه در یک پلتفورم رسانه ای حرفه ای و رسمی بگویم، در کنار حرف های دیگر؛ دوست دارم این فاصله و تضاد و دوگانگی را حل کنم تا از مواهب هردو بهره مند باشیم، هنوز این نوع رسانه را در ایران نداریم، چون هنوز عمیقاً و اساساً با مفهوم آزادی بیان سوءتفاهم وجود دارد، چون هنوز تصمیم گیران اصلی در رسانه ها متوجه نشده اند که محتوای فرمایشی، «خواندنی» نیست، حتی اگر بزک شده باشد. مخاطب باهوش این روزها به سرعت فرق توجیه نابجا و نقد جدی را می فهمد، این که خطر نقد نشدن، انباشته شدن حرف ها و نقدها، از لطمه های نقد بیشتر است، این خشم و دو قطبی مهلکی که در جامعه دیده می شود ناشی از این همین آفت ها است.
* فکر می کنید فیلتر شدن توئیتر چه تأثیری بر شکل و محتوای فعالیت اهالی رسانه در آن داشته است؟
فیلتر بودن توئیتر، بدترین ویترین دوگانگی در حرف و عمل مسئولان است و فقط هزینه زا است، یک وضعیت حقیقتاً خجالت آور! برای مسئولان وصل شدن به توئیتر سختی ندارد اما برای کاربران توأم با مشقت فراوان است و البته میان مردم و مسئولان، فاصله جبران ناپذیر می اندازد. البته هیچ امیدی به رفع فیلتر توئیتر ندارم. از توئیتر واجب تر برای رفع فیلتر، یوتیوب است که یک دانشگاه عظیم رایگان شمرده می شود. توئیتر الان نبض سیاست در ایران است، اینکه شما این نبض را فشرده اید، هیچ کمکی به شما نمی کند، واقعیت این است که نظام تصمیم گیری رسانه ای-سیاسی ما هنوز از پدیده اینترنت در غافلگیری و بهت است، با توجه به این که حدود ۲۰ سال از فراگیری اینترنت در جامعه ما می گذرد.
مردم عادی بهرحال راه بودن در شبکه های اجتماعی را پیدا می کنند اما توأم با نارضایتی شدید، چرا به این معادله تن داده ایم؟! نمی دانم و نمی فهمم! من فقط اینجا مایلم یک حالتی را به یاد مسئولان بیاورم: روزی را تصور کنید که شهرهای ایران یکی بعد از دیگری به اینترنت ماهواره ای و عاری از اینترنت دولتی و فیلتر شده بپیوندند، فردای آن روز، هیچ حنایی دیگر رنگ نخواهد داشت!
* چه تجربه ای از انتشار توئیتی دارید که منجر به وقوع اتفاقی شده باشد حالا در فهم شما از جامعه یا یک اتفاق بیرونی و تغییری در چیزی؟ آیا چنین تجربه ای را در رسانه های رسمی هم داشته اید؟
البته که سیاست همچنان جذاب ترین بخش توئیتر است. شاید برایتان جالب باشد که پربازخوردترین توئیت های من مطلبی بود که درباره ناایمن بودن یک ساختمان نیمه کاره در شیراز و فیلمی از مهارت عجیب کارگران افغانستانی حین داربست زدن در ارتفاع بالا و بدون وسایل ایمنی بودبرایم جالب بود که موضوعات داغ غیرسیاسی در توئیتر به سرعت درحال فراگیری است. این نشان میدهد که اقشار مختلف و صنوف مختلف به سرعت درحال پیدا کردن و جایابی در توئیتر هستند و انحصار توئیتر به دست خبرنگاران و اهالی رسانه و سیاست، کمرنگ تر می شود. البته که سیاست همچنان جذاب ترین بخش توئیتر است. شاید برایتان جالب باشد که پربازخوردترین توئیت های من مطلبی بود که درباره ناایمن بودن یک ساختمان نیمه کاره در شیراز و فیلمی از مهارت عجیب کارگران افغانستانی حین داربست زدن در ارتفاع بالا و بدون وسایل ایمنی بود. من زمانی که خبرنگار خبرگزاری مهر بودم، خبرنگار حوزه مجمع تشخیص مصلحت نظام بودم، حدود شش بار از غفلت آنی محافظان آقای هاشمی رفسنجانی استفاده کردم و سوال اختصاصی از ایشان پرسیدم.
با وجود جواب های کوتاه و تلگرافی مرحوم هاشمی رفسنجانی این گفتگوها بازتاب وسیعی داشت و تبدیل به یکی از خاطرات ماندگار من در رسانه شده است. یا بطورمثال من برای نخستین بار یک مقام مسئول ارشد کشور را در نخستین روزهایی که به مهر آمده بودم (اسفند ۸۳) از نزدیک دیدم: علی لاریجانی! یادم هست اینقدر هیجان زده شده بودم که با دوربین کامپکت شخصی ام از دم در تا اتاق کنفرانس از لاریجانی با ولع و هیجان عکاسی کردم و حتی عکس پرتره گرفتم! آن هم از فاصله بسیار کم و به اصطلاح تو صورت! طوری که آقای لاریجانی و همراهانش با تعجب و نگاه عاقل اندر سفیه به من نگاه می کردند!
* به نظر شما به مرور رسانه های سنتی قربانی رسانه های نوین خواهند شد یا با تغییر شکل به کار خود ادامه خواهند داد؟
رسانه های سنتی و جدید راهی جز تعامل با هم و تغییر در کنار هم ندارند، اگر شرایط عادی و طبیعی و بی رانت باشد، طیف وسیعی از نخبگان خاموش در کشور می باشند که هنوز تریبونی ندارند. رسانه ای که بدون در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی و جناحی بتواند تریبون این طیف شود، برنده میدان در بین مدت خواهد بود. رسانه های سنتی مثل خبرگزاری ها استفاده دقیقی از آرشیو عظیم و ناب شان نمی کنند، این یکی از مزیت های آنان است که مغفول مانده است.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب