چرا سفر رییس جمهور به تاجیكستان مهم است؟
تهران و دوشنبه نگاهی به پیوندهای فرهنگی دو کشور مهم آسیا
به گزارش بلک بلاگ باوجود پیوندهای تاریخی، فرهنگی و زبانی دو کشور ایران و تاجیکستان، روابط سیاسی دو کشور بعد از فروپاشی شوروی، فراز و نشیب های بسیاری داشته است و گفتگو با این کشور برای ایران اهمیت بسیاری دارد.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: آسیای مرکزی یکی از مناطق بالقوه استراتژیک برای جمهوری اسلامی ایران است. این منطقه با کشورهایی چون قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان، پیوندهای تمدنی مهمی با ایران فرهنگی دارد و در نقشه ایران فرهنگی و کشورهای حوزه تمدنی نوروز (کشورهایی که نوروز را جشن می گیرند) قرار می گیرد. خیلی از این مناطق در گذشته های دور در حوزه تمدنی ایران قرار می گرفتند و هنوز هم شهرهای عمده این منطقه نامهای ایرانی دارند و نام این مناطق در ادبیات کلاسیک ایران با ابیاتی نظیر lاگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را * به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را» و همینطور در فرهنگ عامه ایران بسیار به چشم می خورد.
آسیای مرکزی از قدیم بعنوان یکی از مناطق اصلی جاده ابریشم محسوب می شد و الان هم می تواند بعنوان یک شاهراه تجاری مهم مورد استفاده قرار گیرد. ازاین رو اتحاد استراتژیک با این کشورها فواید بسیاری برای کشور خواهد داشت. اشتراکات فرهنگی ایران با این کشورها اساسا زمینه ساز پیوندهای سیاسی هم خواهد بود. اشتراکاتی که بعد از انقلاب سرخ شوروی و با برنامه ریزی های سردمداران کشور شوراها، تلاش و تلاش بسیاری در نابودی و فراموش آنها شد و البته آنها در این راه ناموفق بودند.
عمده کشورهای این منطقه به همراه چین و روسیه سازمان همکاری شانگهای را هم تشکیل داده اند. سازمان شانگهای برای همکاریهای چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی به سال ۱۹۹۶ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف برقرار کردن موازنه در مقابل نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه، پایه گذاری شد و بعدها ازبکستان هم به این جمع پیوست.
از میان کشورهای این منطقه تاجیکستان به دلایلی فرهنگی اهمیت بسیاری دارد. تاجیکستان هرچند کوچک ترین کشور این منطقه است، اما بهرحال عمده اهالی اش مسلمان اند و فارسی زبان. همینطور تاجیک ها در دو شهر مهم و باستانی ازبکستان یعنی سمرقند و بخارا هم حضور دارند و در این شهرها هم به فارسی صحبت می کنند. تاجیکستان با افغانستان، ازبکستان، قرقیزستان و چین مرزهای مشترک دارد و از این نظر هم می تواند پایگاه خوبی برای فعالیتهای اقتصادی ایران باشد.
پیوندهای فرهنگی ایران و تاجیکستان ریشه در دوران باستان دارد. پیوندهایی که حتی با انقلاب سرخ هم قطع نشد. بعد از شکل گیری شوروی و بخصوص در دوران زعامت استالین، برای یکدست سازی فرهنگی، فرهنگ عامه، زبان های بومی و باورها و آیین های مردم مناطق تحت سلطه نظام شوراها، به شدت محدود شد و هنرمندان، نویسندگان و پژوهشگرانی که فرهنگ عامه و زبان بومی را دستمایه آثار خود قرار می دادند به شدت سرکوب و پاکسازی شدند. بعد از استقلال این کشورها از شوروی بود که باردیگر مردم به سرچشمه های فرهنگی خود روی آوردند.
با این اوصاف اما در زمان سیطره شوروی هم ارتباطات فرهنگی تاجیکستان با ایران قطع نشده بود. ابوالقاسم لاهوتی که از توده ای های فراری بود در تاجیکستان شوروی مدتی سمت وزارت فرهنگ و هنر را برعهده داشت و در کانون نویسندگان شوروی هم عضو هیات رییسه و معاون ماکسیم گورکی بود و همو بود که زبان فارسی را در تاجیکستان زنده نگاه داشت.
همچنین در همین دوران شاعرانی چون بازار صابر (درگذشته به سال ۲۰۱۸) می زیستند که ایران را قبله گاه تاجیکان می دانستند. شاعران مردمیِ قبل از فروپاشی شوروی سابق بود و پس از آن هم نماینده مجلس شد اما در نهایت به خاطر دیدگاهش که ایران را قبله تاجیکان می دانست، به زندان افتاد.
اما بعد از فروپاشی شوروی و استقلال تاجیکستان در آغاز دهه ۷۰ شمسی، جمهوری اسلامی ایران از اولین کشورهایی بود که استقلال این کشور را به رسمیت شناخت و به تاسیس سفارتخانه در دوشنبه اقدام نمود. این کنش سیاسی ایران به علت پیوندهای فرهنگی و زبان مشترک دو کشور طبیعی می نمود. بعد از استقلال متاسفانه تاجیکستان گرفتار جنگ داخلی شد که پنج سال طول کشید. جمهوری اسلامی ایران تلاش بسیاری کرد تا طرف های درگیر به گفتگو و صلح اقدام نمایند، اما تلاشهای دیپلماتیک ایران به جایی نرسید.
متاسفانه به علت عدم شناخت بعضی از سیاستمداران و همینطور رایزنان فرهنگی ایران از شرایط تاجیکستان بعد از استقلال روابط سیاسی دو کشور از آن تاریخ تابحال همواره با فراز و نشیب های بسیاری همراه بوده و سردی روابط همیشه بر گرمای آن چربیده است، شرایطی که تابحال هم ادامه پیدا کرده و دوری این دو کشور را باوجود تاریخ، زبان و فرهنگ مشترک سبب شده است.
ایران و تاجیکستان به همدیگر نیاز دارند، ازاین رو لزوم گفتگو میان دو کشور وجود دارد. برای شکل گیری این گفتگو ایران باید به توانمندسازی تاجیکستان فکر و اقدام نماید. تاجیکستان به سرمایه گذاری های ایران نیاز دارد و ایران هم تابحال پروژه های اقتصادی و عمرانی مهمی را در این کشور راه اندازی کرده است. تاجیکستان منابع مهمی از اورانیوم را دارد و همینطور عضوی از سازمان همکاریهای شانگهای است. ایران همیشه علاقمند به عضویت کامل در این سازمان بوده است، اما پیش از این تاجیکستان با این عضویت مخالف بود. اما گویا بالاخره در تازه ترین اجلاس شانگهای در پایتخت تاجیکستان، سند عضویت کامل و دائم ایران در این سازمان تایید شد. شکی نیست که حضور در این سازمان و همینطور گرمای روابط با کشورهای منطقه، از صدمه های تحریم های ظالمانه نظام استکبار جهانی ضد ملت ایران خواهد کاست. تحریم هایی که همیشه توسط غرب بر ایران تحمیل شده و کنش های سیاسی سردمداران غرب هم نشان داده که گفتگو با آنها برای رفع تحریم ها اثر چندانی نخواهد داشت.
اینکه حجت الاسلام والمسلمین ابراهیم رییسی بعنوان رئیس جمهور جدید ایران در اولین سفر خارجی خود به دعوت امامعلی رحمان به تاجیکستان سفر کرده را باید به فال نیک گرفت. با عنایت به نگاه متفاوت دولت جدید در حوزه سیاست خارجی اساسا این سفر برکات بسیار مهمی را در روابط دو کشور به همراه خواهد داشت. به نظر بعد از این سفر باید روابط فرهنگی دو کشور هم در راه تازه ای پیگیری شود. لزوم دارد که یکی از چهره های برجسته دیپلماسی فرهنگی کشور که شناخت کاملی از فرهنگ و سیاست نزد تاجیک ها دارد در سمت رایزنی فرهنگی ایران در تاجیکستان به کار مشغول شود تا زمینه های نزدیکی دو کشور بیشتر از پیش فراهم گردد. اگر اتحاد سیاسی بر مبنای پیوست های فرهنگی با کشورهای منطقه (بویژه دو کشور فارسی زبان تاجیکستان و افغانستان) صورت گیرد، روابط برد – برد را برای ایران به همراه خواهد داشت. امری که متاسفانه در دو دولت قبلی هیچ توجهی به آن نشد.
قطعاً یک علت عمده دوری دو کشور ایران و تاجیکستان و سردی روابط، استعمار و کشورهای پادوی استعمار در منطقه هستند. کشورهایی که اسلام تکفیری رادیکال را تایید کرده و اسلام رحمانی تبلیغ شده توسط جمهوری اسلامی ایران را که پشتیبانی از مستضعفان منطقه و جهان را از اولویت های خود می داند، برنمی تابند. تبلیغات منفی و سو این کشورها ضد ایران در بین تاجیک ها که معمولا با پیوست های اقتصادی مهم هم همراه می شود، نقش مهمی را در دور شدن این کشور از ایران داشته است. (نگاهی به روابط گسترده تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی با عربستان در این یکی دو دهه اخیر، خیلی از مسائل را اثبات می کند. روابطی که متاسفانه امکان دارد سبب رشد جریان های تکفیری در این منطقه شود. این کشورها همیشه مستعد رشد گروه های تکفیری بوده اند.) در چنین وضعیتی نقش رایزن فرهنگی ایران در تاجیکستان اهمیتی بیشتر از پیش می یابد. ازاین رو لزوم دارد که در مساله دیپلماسی فرهنگی یک بازبینی جدی شده و بخصوص شخص رایزن فرهنگی ایران در تاجیکستان با دقت نظر بالایی انتخاب گردد. کشور ما (بویژه از بعد از آخر مأموریت سیدعلی موسوی گرمارودی در تاجیکستان) مدت هاست که از انتخاب نادرست رایزن های فرهنگی در این کشور مهم آسیای مرکزی ضربه خورده است.
منبع: blackblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب