تاریخ تشیع در افغانستان به چاپ سوم رسید
پیشگامی هزاره ها در مبارزه با شوروی و شروع پژوهش در تاریخ تشیع
سومین چاپ کتاب تاریخ تشیع در افغانستان نوشته عبدالمجید ناصری داودی توسط جامعةالمصطفی منتشر گردید. تاریخ شیعیان افغانستان ناشناخته بود و با پیشگامی هزاره ها در مبارزه با شوروی طرح موضوع شد.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (ص) وابسته به جامعه المصطفی العالمیه سومین چاپ کتاب «تاریخ تشیع در افغانستان: از شروع تا قرن هفتم» اثر حجت الاسلام والمسلمین شیخ عبدالمجید ناصری داودی را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۴۳۴ صفحه و بهای ۶۷ هزار تومان منتشر نمود. چاپ پیشین این کتاب سال ۱۳۹۴ با شمارگان ۳۰۰ نسخه و بهای ۲۰ هزار تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفت. اولین چاپ این کتاب سال ۱۳۸۶ انتشار یافته بود.
پژوهشی درباره یک تاریخ ناشناخته
بنا بر پیشگفتار نویسنده بر این کتاب حضور تشیع در افغانستان تا این اواخر نه فقط برای مردم دیگر کشورهای جهان، بلکه برای خیلی از اربابان دانش افغانستان نیز، یکی از ناشناخته ترین مقوله ها به شمار می آمد. نویسنده تاکید کرده که با وجود همه کوشش های قابل ارجی که در سالهای اخیر در امتداد معرفی شیعیان افغانستان صورت گرفته است، به ویژه بعد از قیام شیعیان بر ضد اشغالگران شوروی، هنوز درباره گذشته تشیع در افغانستان کار چندانی صورت نگرفته و پژوهش در این مساله معرفتی – تاریخی تازه در ابتدای راه است.
ناصری داوودی بر این نکته اساسی تاکید دارد که بررسی تاریخ تشیع در افغانستان، فقط با انگیزه کشف حقایق گذشته، افزایش آگاهی از گذشته طلایی مردم افغانستان و روشن کردن قسمتی از تاریخ مردم سرزمینش صورت گرفته است و هدف همیشه تلاش در جهت حفظ وحدت ملی، کسب رفاه و عدالت اجتماعی و دوری از اختلاف مذهبی بوده است.
کتاب هفت فصل به ترتیب با این عناوین دارد: «کلیات و مفاهیم»، «ایالت غور: ورود تشیع»، «تشیع در سیستان»، «سرزمین بلخ و تشیع»، «هرات و تشیع»، «روابط شیعیان و اهل سنت در افغانستان» و «عوامل نفوذ و گسترش تشیع در افغانستان».
نویسنده در فصل نخست برای درک بهتر و روش مند تاریخ تشیع در این کشور پیش از بررسی و تحلیل روند تاریخی مذهب تشیع در این سرزمین، به تعیین محدوده افغانستان و برخی موضوعات و واژه های کلیدی دیگر پرداخته و در ابعاد مختلف موضوع را مورد ارزیابی قرار داده است. نویسنده در ابتدای فصل به وضعیت فعلی و موقعیت جغرافیایی و مساحت افغانستان پرداخته و اقوام مختلف به ویژه قوم هزاره را که بخش اعظم شیعیان این کشور را شکل می دهند مورد بررسی و شناسایی اجمالی قرار داده است. به بیان ناصری داودی در عصر معاصر شیعیان افغانستان، تقریباً با هزاره مترادف شناخته می شوند و قوم هزاره در طول تاریخ بیش از دیگران مورد محرومیت قرارگرفته است.
نویسنده در این فصل بعد از پرداختن به مباحث مقدماتی چون شناسایی افغانستان فعلی از لحاظ موقعیت جغرافیایی، جمعیت، تقسیمات داخلی، اقوام و جغرافیای تاریخی، به مفهوم شناسی عنوان «خراسان» اشاره کرده و با پژوهش های تاریخی خود ثابت می کند که عنوان افغانستان و کاربرد آن برای سرزمینی که حالا به این نام خوانده می شود سابقه چندانی ندارد و تا قبل از ۲ سده اخیر از این قطعه کهن با نام خراسان یاد می شده است.
نخستین منطقه در افغانستان که مذهب شیعه را پذیرفت
فصل دوم کتاب به ورود تشیع به افغانستان اختصاص دارد و نویسنده منطقه «غور» را اولین منطقه در پذیرش مذهب شیعه معرفی کرده است. در این فصل محدوده جغرافیایی غور و ورود تشیع به آن و نقش شیعیان غور در براندازی امویان و در نهایت سیر تاریخی شیعیان این سرزمین تا سقوط غوریان در قرن هفتم مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل سوم کتاب به تاریخ تشیع در منطقه سیستان که جنوب، جنوب غرب و بخش هایی از شرق افغانستان را شامل می شود، اختصاص دارد و نویسنده جغرافیا و نفوذ تشیع به آن سرزمین و دگرگونی های تاریخی شیعیان را تا قرن هفتم بررسی نموده است.
در این فصل از کتاب همین طور به سابقه تاریخی شیعیان «قندهار» و کابل و البته سادات این منطقه اشاره شده است و در ادامه نفوذ سیاسی تشیع به دربار غزنوی در قرن ششم مورد ارزیابی قرار گرفته است و نویسنده تعدادی از رجال نام آور منطقه غزنی را در این دوره تاریخی معرفی کرده است.
امام رضا(ع) و گسترش تشیع در بلخ
نویسنده در فصل چهارم این پژوهش به سابقه تاریخی شیعیان در منطقه بلخ پرداخته و حدود جغرافیایی این منطقه بعد از اسلام و حضور شیعیان در مناطق مختلف این سرزمین و گذشته شیعیان آن دیار تا قرن ششم را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داده است.
در این فصل از کتاب همین طور وضعیت سرزمین بلخ از شهادت حضرت ثامن الحجج امام علی بن موسی الرضا تا شروع غیبت کبرا و روند رو به رشد تشیع در این منطقه مورد ارزیابی قرار گرفته و تعدادی از یاران خراسانی ائمه (ع) نیز به خوانندگان معرفی شده است.
در فصل پنجم کتاب به معرفی شهر هرات و سابقه تاریخی شیعیان این شهر طبق اسناد تاریخی پرداخته شده است. رشد تشیع در هرات با ورود امام رضا(ع) به خراسان، هرات و نهضت شیعی، «طاهریان پوشنگی» و مذهب تشیع، مهاجرت شیعیان به هرات، اولین شهید تشیع در هرات و حضور سادات «حسینی» و «موسوی» در این شهر عنوان بخش هایی از فصل پنجم کتاب را شامل می شود.
تعاملات شیعیان افغانستان با اهل سنت
نویسنده در فصل ششم کتاب به تعامل شیعیان افغانستان با اهل سنت پرداخته و روند رابطه و تعامل دوستانه شیعیان با اهل سنت را از زوایای مختلف مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. در این فصل از کتاب مبانی تعامل و رویکرد های مختلف روابط شیعیان با اهل سنت افغانستان از گذشته های دور تا دوران معاصر بر شمرده شده است که طبق شواهد و تحلیلی که نویسنده داشته این روابط بسیار آموزنده اند و تبلیغ آنها می تواند مفید باشد.
نویسنده در فصل آخر کتاب به بررسی و تحلیل علت های روی آوردن مردم افغانستان به آیین تشیع پرداخته و همین طور به محبوبیت خاندان رسالت میان شیعیان و دیگر فرقه های اسلامی اشاره می کند.
کشور افغانستان در جغرافیای جهان اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردارست. حضور مذاهب و قومیت های متنوع و تاثیرات آنها بر تحولات داخلی و پیرامونی آن بسیار پیچیده و تعیین کننده است. همانطور که اشاره شد تشیع در افغانستان تا این اواخر نه فقط برای مردم دیگر کشورهای جهان، بلکه فراز و فرود تاریخی و انواع دگرگونی های آن طی قرون متمادی یعنی از پیدایش تا تثبیت و گسترش، سپس سیر آن تا حالا برای خیلی از دانش پژوهان افغانستان نیز، همچون مجهولات به شمار می رفت.
به دنبال برآمدن نظام مارکسیستی موسوم به جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان بعد از پیروزی کودتای ۷ ثور ۱۳۵۷ خورشیدی و در پی آن تجاوز ارتش سرخ اتحاد جماهیر شوروی سابق و مقاومت همه جانبه مردم افغانستان، شیعیان هزاره نیز به سبب پیشگامی در قیام اسلامی بر ضد رژیم کابل و نیروهای اشغالگر، اهمیت خاصی پیدا کردند و باوجود تمام کوشش های صورت گرفته برای محو تشیع، بر اثر این مبارزات، گرایش به شناخت گذشته تشیع در افغانستان بسیار شده است. افزون بر آن شناخت تعدادی از اقوام موجود در افغانستان که به تشیع شهرت یافته اند و بیشتر شیعه اثنی عشری هستند چون قوم هزاره، قزلباش و خلیلی نیز ضروری می باشد.
نویسنده در این کتاب با زبانی ساده تلاش علمی مهمی برای شناخت شیعیان افغانستان به خرج داده است. «تاریخ تشیع در افغانستان» کتابی خواندنی است که البته مباحث آن نیز ذیل تاریخ تمدن ایران زمین و خراسان بزرگ قرار می گیرد. متاسفانه باوجود پیشینه مشترک و مهم تاریخی میان ایرانیان و افغانستانی ها، ایرانیان معاصر دانش چندانی نسبت به تاریخ افغانستان و همین طور وضعیت افغانستان معاصر ندارند. منابع چندانی نیز درباره شناخت شناسی افغانستان در بازار نشر ایران وجود ندارد و در این برهوت منبع، آثاری چون «تاریخ تشیع در افغانستان» اهمیت مطالعاتی مهمی پیدا می کند.
درباره نویسنده
حجت الاسلام والمسلمین عبدالمجید ناصری داودی از علمای معاصر افغانستان است که در دهه ۶۰ به ایران و ابتدا در زمینه علمیه اصفهان به تحصیل پرداخت و به سال ۱۳۶۴ به قم مهاجرت کرد و از محضر آیات عظام وحید خراسانی، سبحانی، مکارم شیرازی و فاضل لنکرانی دروس خارج فقه و اصول را آموخت و بعدها از موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) دکترای تاریخ گرفت. مدتی را نیز در همین موسسه به تدریس پرداخت. بعدها به دعوت پژوهشکده «تاریخ و سیره» دفتر تبلیغات اسلامی در این مرکز به پژوهش مشغول شد و مدیریت گروه های شخصیت نگاری و بعدها تاریخ تشیع را بر عهده گرفت. ریاست مرکز پژوهشی جامعه المصطفی افغانستان نیز در کارنامه علمی او وجود دارد.
«تاریخ تشیع در خراسان عهد تیموریان» که پایان نامه دکتری وی بود توسط انتشارات بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر گردید. از دیگر کتاب های حجت الاسلام ناصری داودی می توان به مجموعه سه جلدی «مشاهیر تشیع در افغانستان»، «زمینه و پیشینه جنبش اصلاحی در افغانستان» و «انقلاب کربلا از دیدگاه اهل سنت» اشاره نمود. کتاب «مشاهیر تشیع در افغانستان» توسط شورای کتاب سال مرکز مدیریت حوزه علمیه قم و همین طور جشنواره شیخ طوسی مرکز جهانی علوم اسلامی، بعنوان کتاب سال انتخاب گردید و جوایزی را به خود اختصاص داد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب