در نهمین روز از عملیات بیت المقدس چه گذشت؟
روزی كه هویزه آزاد شد
به گزارش بلک بلاگ ۹ روز بعد از آغاز عملیات بیت المقدس، شهر هویزه، پادگان حمید و بخش شمالی جاده اهواز خرمشهر آزاد و شهر اهواز بعد از حدود بیست ماه، از تیررس توپخانه دشمن خارج شد.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، به نقل از مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، عملیات «بیت المقدس» که در ادامه سلسله عملیات های آزادسازی مناطق اشغالی جنوب کشور طراحی و اجرا شد، توانست فصلی جدید و سرنوشت سازی را در روند جنگ تحمیلی به وجود آورد. به دنبال پیروزی ایران در این عملیات و آزادسازی خرمشهر، تحولی راهبردی در روند جنگ بوجود آمد و رژیم بعثی عراق در دستیابی به اهداف تجزیه طلبانه اش در ایران و براندازی نظام نوپای جمهوری اسلامی ناکام ماند. همینطور با آزادی خرمشهر جراحتی که براثر اشغال آن بر روح و جسم ملت ایران وارد شده بود، التیام یافت و خرمشهر تبدیل به نماد شکست و حقارت حکومت صدام و پیروزی ملت ایران شد. این رویداد مهم بر ایجاد ثبات سیاسی در داخل ایران و تقویت موقعیت منطقه ای و جهانی کشور تاثیر گذاشت و رژیم بعثی عراق را که عنصری تهدیدکننده به شمار می آمد، به کشوری بی ثبات تبدیل کرد.
شهر هویزه، پادگان حمید و بخش شمالی جاده اهواز خرمشهر از تصرف دشمن آزاد شد
عقب نشینی لشکر ۵ مکانیزه و لشکر ۶ زرهی ارتش عراق از شمال منطقه عملیاتی بیت المقدس (جنوب غربی اهواز و جنوب کرخه کور) که از بعدازظهر روز گذشته درپی پیشروی رزمندگان قرارگاه های فتح و نصر به طرف نوار مرزی و احتمال بسته شدن عقبه این دو لشکر عراق شروع شده بود، همچنان ادامه دارد. گزارش های قبلی حاکی از آن بود که دشمن جنوب کرخه کور، هویزه و پادگان حمید را تخلیه کرده و به سرعت درحال فرار به سمت نوار مرزی کوشک و طلائیه است. گزارش های بامداد امروز هم نشان داده است نیروهای قرارگاه قدس درحال پیشروی به طرف پادگان حمید (کیلومتر ۶۰ جاده اهواز خرمشهر) هستند. در هویزه هم هیچ تحرکی از دشمن دیده نمی گردد. (۱)
هویزه در دو قدمی آزادسازی
حدود ساعت ۱۰ محسن رضایی فرمانده قرارگاه مرکزی کربلا، در تماسی با غلامعلی رشید فرمانده قرارگاه فتح، اظهار داشت: «دشمن عقب می رود. یک نیرویش می آید روی مرز و یک نیرویش هم به سمت طلائیه نشوه رفته است. بعد، می گویند [گزارش می کنند] یک نیروی دیگرش مانده است [در منطقه]؛ البته آن طوری که شنود می گوید. خود بچه ها هم می گویند که نیم ساعت با دوربین در هویزه نگاه کردند، هیچ کس پر هم نمی زند. یک گروه گشتی فرستادند که به هویزه برود. … هم اکنون آنجا دارد خالی می شود؛ مشخص نیست قضیه اش چیست! … به بچه هایتان بگویید که اگر نیرویی آنجا می آید، اول خوب شناسایی کنند و بعد آنها را بزنند… بگو یک گروه گشتی بالا برود که حواسش باشد ببیند چیست؛ دشمن هست یا نیست و بعد نیروهای خودمان کجا هستند… مواظب هم باش که امکان دارد دشمن از آنجا هم بخواهد حمله کند.»
دقایقی بعد، از فرماندهی قرارگاه قدس اطلاع داده شد که نیروهای این قرارگاه از پادگان حمید عبور کرده، به سمت قرارگاه فتح درحال حرکت هستند. در جنوب کرخه کور هم تیپ۴۱ ثارالله (ع) و تیپ۳۷ نور خاکریزهای اول، دوم و سوم دشمن را در ساعت ۱۰: ۴۵ تصرف کرده، به سادگی ۸ کیلومتر پیشروی کرده اند و هیچ اثری از حضور دشمن مشاهده نکرده اند. آنها تلاش دارند تا جاده حمید جفیر جلو بروند. بعد از این گزارش، فرماندهی قرارگاه کربلا به نیروهای قرارگاه قدس دستور داد که به تدریج و با احتیاط پیش بروند. از نیروی هوایی ارتش هم خواسته شد نیروهای درحال عقب نشینی عراق را هدف قرار داده، حرکت آنها را مختل کنند. درپی این دستور، هواپیماهای خودی با پرواز در ارتفاع بالا و پایین، ستون های دشمن را بمباران کردند، اما یکی از این هواپیماها براثر برخورد موشک پدافند هوایی دشمن در جنوب جفیر سرنگون شد. تیپ۲۱ امام رضا (ع) هم که در کنترل عملیاتی قرارگاه فتح است، از کیلومتر ۶۸ جاده اهواز خرمشهر به سمت شمال پیشروی کرده، بعد از الحاق با نیروهای قرارگاه قدس (حدود ساعت ۱۱: ۰۰) درحال پاک سازی منطقه غرب تا سه کیلومتری آن است. (۲)
اقدام عجیب نیروی هوایی عراق، بمباران شبانه منطقه استقرار یگان های قرارگاه فتح
گزارش رسیده در اواخر امروز از منطقه مجاور قرارگاه فتح هم از عقب نشینی یگان های دشمن از منطقه حدفاصل جاده حسینیه مرز (پاسگاه کیلومتر ۲۵) تا کوشک و استقرار آنها در پشت نوار مرزی در خط سایر یگان های ارتش عراق حکایت داشت. در ساعات ۲۲: ۴۰ و ۲۳: ۲۵ هواپیماهای دشمن منطقه استقرار یگان های قرارگاه فتح را بمباران کردند. گفته می شود که این نخستین بار در جنگ بیست ماهه است که نیروی هوایی عراق در شب مبادرت به بمباران می کند.
گزارش حسن باقری از آخرین وضعیت منطقه عملیاتی قرارگاه نصر
درخصوص آخرین وضعیت منطقه عملیاتی قرارگاه نصر هم حسن باقری فرمانده سپاهی این قرارگاه، که به اتفاق سرهنگ محمدعلی سالارکیا یکی از فرماندهان ارتشی، بامداد امروز به خط مقدم این منطقه رفته بود، در ساعت ۱۳: ۲۰ در گزارشی به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا اظهار داشت: «… [عراقی ها] همه جا دارند درمی روند [فرار می کنند]. هیچ چیز آنجا نمانده. یعنی باید دیگر به بغداد برویم، ان شاءالله.... دیشب بچه ها رفتند اینجا در گوشه روی مرز گیر کرده اند. می خواهند بیایند عقب، [دشمن] می زند. آنها… هم تیر مستقیم تانک می زدند، هم توپ می زدند. با سرهنگ سالارکیا نشسته بودیم داشتیم اینجا را نگاه می کردیم، بعد، یکی زدند خورد بغل دستمان و یک ترکش خورد به پای احمد [متوسلیان] و او را به عقب بردند. تقریباً اوضاع اینجا خوب بود. یک هلیکوپتر اینجا مدام می گشت. مسلح هم بود، ولی نمی زد. [تیپ نجف] هم یک مقداری نیروهایش اینجاست.... ولی عجب انهدامی اینجاها صورت گرفت. خیلی تانک زده شد. توی دشت تا چشم کار می کند تانک [دشمن] منهدم شده است. [نیروهای] پیاده بغل تانک ها افتاده [اند.] چطوری بچه ها این تانک ها را پیدا کردند و زدند، خودش بحث است!» (۳)
بررسی طرح مانور سومین مرحله عملیات بیت المقدس توسط فرماندهان سپاه و ارتش
ساعت ۱۳: ۱۰ امروز، فرماندهان سپاه و ارتش در قرارگاه نصر گرد هم آمدند تا درباره آخرین وضعیت نیروهای ارتش عراق، علل عقب نشینی آنها از منطقه جنوب غربی اهواز و جنوب رودخانه کرخه کور و هم طرح مانور سومین مرحله عملیات بیت المقدس، به گفتگو بنشینند. در این نشست بعد از تعیین طرح مانور مرحله سوم عملیات مقرر شد این مرحله از عملیات امشب به اجرا درآید.
در این جلسه، محسن رضایی فرمانده کل سپاه، به بررسی علل احتمالی عقب نشینی ارتش عراق از جبهه شمالی منطقه عملیاتی بیت المقدس پرداخت و تاکید کرد تا دشمن در جبهه جنوبی سازمان و آرایش نگرفته، مرحله بعدی عملیات همین امشب اجرا شود. وی در بخشی از سخنان خود اظهار داشت: «… از قبل هم می گفتیم که اینجا دو تا منطقه عمومی است ؛ یکی این منطقه [جنوبی] است و دیگری منطقه بالا. بحث هایی که می شد این بود که خب اگر ما این منطقه اصلی [جنوبی] را آمدیم [پیشروی کردیم]، خودبه خود موجودیت منطقه بالا منتفی می شود. مخصوصاً اینکه اگر آمدن ما تهدیدی هم برای آنجا باشد، این صددرصد پا به فرار خواهد گذاشت. تقریباً همینطور هم شد… ما خرمشهر را محاصره کردیم و دور زدیم؛ ازاین رو آنجا [منطقه جنوب کرخه کور] موضوعیتش منتفی شد. دشمن مانده بود که آیا آن بالا را باید نگه دارد یا نه. حالا چه عاملی سبب شد که اینجا [منطقه جنوبی] را دشمن برتری داده که یک مواضع مستحکم [در منطقه جنوب کرخه کور] را به رغم همه مسائل ول کند و بیاید اینجا [منطقه جنوبی]، یکی از آن مساله کمبود نیرو است و یکی هم مساله تهدید است.... ما از این قسمت انتهای مرز با هور و نشوه فاصله بسیار نزدیکی داریم و اگر ما نشوه را بگیریم تمام بصره ارتباطش قطع می شود با بغداد و غیره.... آیا دشمن می خواهد بیاید اینجا واقعاً با یک سرعت عمل خیلی قوی به ما پاتک کند؟ ما را از خرمشهر عقب نگه دارد؟ این مرز را طوری نگه دارد که به ما ضربه بزند؟ انهدام نیرو از ما انجام دهد؟ چه کار می خواهد بکند؛ دقیقاً مشخص نمی باشد. اما آنچه که برای ما باید مشخص باشد این است که ما سرعت عمل برایمان مهم می باشد، به جهت اینکه سرعت عمل انجام بدهیم. این قرارگاه نصر هم اکنون توانایی ندارد که به او بگوییم که تو مأموریت را انجام بده؛ باید یک بخشی از مأموریت را انجام بدهد. فکر می کنم که فتح ۴ باید آماده باشد که اگر تصمیم گرفتیم وارد عمل شود… و بیاییم این قسمت از مرز [مقابل نصر۱ و نصر۲ را که امشب قادر نیستند وارد عمل شوند] را همین امشب بگیریم.... ما نمی دانیم که آیا دشمن این نیرو را بیاورد اینجا به ما بزند. یعنی من هنوز احتمال پاتک دشمن را می دهم و نمی توانم خودم را قانع کنم که دشمن پاتک نزند… هر اندازه که ما به او فرصت بدهیم که نیرو بیاورد و سازماندهی کند و اینجا آرایش بگیرد و بعد بخواهد خیز بگیرد، این خیلی به ضرر ماست و نکته اصلی در سرعت عمل است که به نظر من همین امشب هم باید عمل بشود.» (۴)
در آخر جلسه، سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، طرح مانور مرحله سوم عملیات را چنین اعلام نمود: «مرحله سوم عملیات بیت المقدس را به یاری خداوند بدین سان می توانیم آغاز نماییم. ترکیب رزمی که در این عملیات به کار می رود در کنترل عملیاتی [قرارگاه] نصر خواهد بود که در ارتباط با منطقه اوست. یک جناح غرب و یک جناح شرق داریم ؛ یعنی در دو محور عملیات شروع می شود. در جناح غرب فتح ۴ هست؛ منتها فتح ۴، منها می شود [تیپ ۲۵ کربلا از سپاه پاسداران و تیپ ۵۵ هوابرد از ارتش] و تیپ۳۷ [زرهی از ارتش] آن می ماند. فتح ۴ به اضافه فتح۲ که تیپ۲ زرهی [لشکر ۹۲ زرهی از ارتش] است به اضافه نصر۳ [تیپ۳۱ عاشورا از سپاه پاسداران و تیپ۳ پیاده لشکر۲۱ پیاده از ارتش] که یک کم کش پیدا کرده است. ظاهراً این طور شد که نصر۳ در اینجا [حدفاصل جنوب غربی ایستگاه گرمدشت و مرز] پشت این کانال قرار می گیرد. فتح ۴ اینجا را می گیرد و تیپ۲ زرهی می آید برای تقویت رزمی و عملیات پاک سازی در این خط. … نصر ۵ [تیپ۲۲ خرمشهر از سپاه پاسداران و تیپ۲۳ نوهد از ارتش] و نصر۶ [تیپ۴۶ فجر سپاه پاسداران] به اضافه تیپ بیت المقدس یا تیپ ثارالله (ع) [از سپاه پاسداران] برای جناح چپ [شرق]. البته این دفعه برخلاف دفعه های دیگر احتیاط داریم که تیپ۲ لشکر ۱۶ زرهی [از ارتش] است در ایستگاه۹۰ قرار می گیرد. لشکر۹۲ [زرهی از ارتش] هم در این ایستگاه۹۰ باشد که نزدیک باشد؛ چون خطر احتمالی از این طرف بیشتر است. تیپ۱۷ قم [از سپاه پاسداران] هم تا بامداد آماده می شود و پای کار می رود و می رود در محل نصر۲ که با نصر۳ ادغام شود. ان شاءالله اگر این عملیات با موفقیت صورت گیرد، دیگر نصر۲ [تیپ۲۷ محمد رسول الله (ص) از سپاه پاسداران و تیپ۲ پیاده از لشکر۲۱ پیاده از ارتش] وجودش اینجا لازم نیست. یعنی اگر ادغام شد می رود برای پاک سازی.... بنابراین، ترکیب رزمی این شد که در جناح غرب فتح ۴، فتح۲ و نصر۳. در جناح شرق هم نصر ۵، نصر ۶، تیپ ثارالله (ع) یا تیپ بیت المقدس، تیپ۱۷ قم با آن مشخصاتی که گفتیم که در کجا باید مستقر بشود. یک گردان تانک از تیپ ۴ لشکر۲۱ یا نصر۴ هم در احتیاط قرارگاه کربلا باشد.»
تعویق یک روزه مرحله سوم عملیات بیت المقدس
در پی تصویب اجرای مرحله سوم عملیات بیت المقدس، فرماندهان یگان های عملیاتی قرارگاه فتح و نصر تمام تلاش خویش را به عمل آوردند تا یگان های خویش را برای اجرای این مرحله از عملیات در شامگاه امروز آماده کنند، اما این مهم میسر نشد و عملیات به شب بعد موکول شد.
عبدالله درویشی راوی قرارگاه مرکزی کربلا، درباره وقایع بعد از جلسه بعدازظهر امروز فرماندهان در قرارگاه نصر آورده است: «به طرف قرارگاه کربلا حرکت کردیم و حدود ساعت ۱۸: ۴۵ به آنجا رسیدیم. پس از آمادگی برای نماز، برخی از بچه ها پیشنهاد کردند که نماز را با دیگران در مسجد قرارگاه بخوانیم. ما هم این فرصت را غنیمت شمرده و به مسجد رفتیم و نماز را آنجا خواندیم که در میان دو نماز یکی از برادران دعا و نوحه خواند و در آخر هم نماز شکر به جای آوردیم. پس از نماز متوجه شدم که برادر محسن [رضایی] به برادر [سرهنگ] صیاد شیرازی گفتند که عملیات انجام نمی شود؛ به خاطر اینکه برخی از بچه ها آمادگی ندارند و به فرداشب موکول شد.» (۵)
اعلام میزان خسارات واردشده به ارتش عراق در دومین مرحله از عملیات بیت المقدس
در سیزدهمین اطلاعیه مشترک ارتش جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران که امشب منتشر شد، درباره خسارات واردشده به ارتش عراق در دومین مرحله از عملیات بیت المقدس آمده است: «در این مرحله از عملیات رزمندگان اسلام موفق شدند علاوه بر انهدام تیپ های ۶ و ۱۲ از لشکر۳ ارتش عراق و انهدام قرارگاه های آنها و وارد آوردن ضربات و خسارات سنگین به تیپ۸ مکانیزه آنان، قرارگاه تیپ ۲۴ از لشکر۱۰ دشمن را محاصره و به کلی منهدم سازند. … در این عملیات رزمندگان اسلام ضمن به هلاکت رساندن تعداد زیادی از متجاوزین به میهن اسلامی، تعداد زیادی از آنان را هم به اسارت خود درآوردند که تا آخرین ساعات امروز تعداد اسرای تخلیه شده مرحله دوم عملیات در غرب جاده اهواز خرمشهر، ۴۸۲ نفر است. تیزپروازان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و هم عقابان شجاع هوانیروز از بامداد امروز مواضع و محل تجمع یگان های دشمن در محورهای مختلف عملیات را مورد هدف قرار داده و بمباران نمودند و تعداد زیادی از تانک ها و ادوات زرهی و خودرو های فریب خوردگان را نابود ساختند. طی عملیات روزهای جاری تعداد ۶ فروند از هواپیماهای دشمن ازجمله ۲ فروند میراژ توسط هواپیماهای خودی و هم آتش پدافند هوایی هدف قرار گرفته و سرنگون شدند. همچنین، یک فروند هلیکوپتر دشمن هم در این عملیات توسط رزمندگان اسلام سقوط کرد.» (۶)
از سوی دیگر، یک سخنگوی نظامی ارتش عراق اعلام نمود: «در ساعت ۱۱: ۴۵ امروز در یک نبرد هوایی بین هواپیماهای جنگنده شجاع عراق و هواپیماهای دشمن، یک فروند از هواپیماهای فانتوم دشمن در منطقه جنوبی صحنه نبرد سرنگون شد.» (۷)
تعداد مجروحان و شهیدان عملیات بیت المقدس که امروز به پشت جبهه منتقل شدند، اعلام شد
بخش تعاون واحد امور پاسداران قرارگاه مرکزی کربلا در گزارشی به فرماندهی این قرارگاه، تعداد مجروحان امروز را ۱۴۷۵ نفر اعلام و اضافه کرد که عده ای از آنها به صورت سرپایی معالجه شدند. همینطور در این گزارش تعداد شهیدانی که امروز به پشت جبهه انتقال یافتند، ۵۹۵ نفر ذکر شده که حدود ۵۰۰ شهید از سپاه و بسیج و ۹۵ شهید از ارتش هستند.
به این ترتیب، از آغاز عملیات بیت المقدس تا ساعت ۲۲: ۳۰ امروز، ۲۶۸۱ نفر از رزمندگان ایران به شهادت رسیدند که از این تعداد ۲۱۵۳ شهید از سپاه و بسیج و ۵۲۸ شهید از ارتش هستند. (۸)
پیام امام خمینی (ره) به دنبال پیروزی های اخیر رزمندگان اسلام
امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی، به دنبال پیروزی های اخیر رزمندگان اسلام، و به منظور تجلیل از مقام شهیدان و مجاهدت رزمندگان پیامی صادر کردند.
متن پیام به این شرح است:
«بسم الله الرحمن الرحیم. رحمت خداوند بر شهیدان بزرگی که با خون پاک خود درخت پربرکت اسلام عزیز را آبیاری و بارور نمودند. درود اولیای حق در طول تاریخ بر رزمندگان راه هدف، از ارتش و سپاه و بسیج و دیگر فداکاران قوای مسلح نظامی و انتظامی و عشایری و مردمی، که با قدرت الهی دست تبهکاران داخلی و خارجی را از تجاوز به میهن اسلامی قطع کردند. و آفرین بر مادران و پدران متعهدی که چنین فرزندان سلحشور و عاشقی را در دامن پربرکت خود تربیت نمودند. و سلام بر ملت عظیم الشأن ایران که همچون سدی عظیم در مقابل ابرقدرتان شرق و غرب استقامت کردند. و صلوات و سلام بر بازماندگان شجاع و صبور شهدا و بزرگان شایسته پروردگار.
۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱
روح الله الموسوی الخمینی» (۹)
فرماندهی ارتش عراق اعلام نمود: عقب نشینی مزبور جنبه تاکتیکی دارد
فرماندهی ارتش عراق هدف از عقب نشینی از شمال منطقه عملیاتی بیت المقدس را متمرکزکردن قوای خود برای واردآوردن ضربات سنگین بر نیروهای ایران در زمان مناسب عنوان نمود.
فرماندهی ارتش عراق بعدازظهر امروز با انتشار اطلاعیه ای اعلام نمود که واحدهای معروف به اسامه (لشکر ۶ زرهی) و محمد القاسم (لشکر۵ مکانیزه) در مواضع جدید در نزدیکی مرزهای بین المللی مستقر شده اند. بنا بر این بیانیه، عقب نشینی مزبور جنبه تاکتیکی دارد تا عراقی ها نیروهای خویش را متمرکز کرده و بتوانند در موقع مناسب ضربات سنگینی بر نیروهای ایرانی وارد کنند. رادیو اسرائیل با بیان این مطلب اضافه کرد: «ارتش عراق امروز برای اولین بار به عقب نشینی محدود خود در جریان عملیات هشت روز اخیر اعتراف کرد. درحالی که طی این مدت هر روز عراق اعلام می کرد که نیروهای آن کشور ضربات سنگین بر نیروهای ایرانی وارد ساخته و همه حملات آنها را خنثی کرده اند.» (۱۰)
تقویت توان نظامی ارتش عراق با خرید سلاح شیمیایی از سوئد و تجهیزات و سلاح های جدید از مصر
ارتش عراق با خرید سلاح شیمیایی از سوئد و تجهیزات و سلاح های جدید از مصر، توان خویش را تقویت می کند.
بنا بر اعلام سفارت جمهوری اسلامی در استکهلم، رژیم بعث عراق به خرید یک نوع سلاح میکروبی شیمیایی از سوئد اقدام نموده است و قرارداد آن هم به امضا رسیده است. (۱۱)
همچنین، طه یاسین رمضان عضو شورای فرماندهی رژیم بعث عراق، به منظور عقد قرارداد خرید سلاح الان در مصر به سر می برد. خبرگزاری جمهوری اسلامی ضمن اعلام این خبر به نقل از آخرین شماره مجله لبنانی الفکاح العربی اضافه کرد: «درپی برقراری یک پل هوایی بین مصر و عراق، روزانه ۱۵ تن اسلحه و مهمات برای کمک به عراق در جنگ ضد ایران ارسال می شود.» (۱۲)
پی نوشت ها
۱. سند شماره ۷۵۱۰ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه ای قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران، شماره ۲۵، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱، صص۱ و ۲.
۲. سند شماره ۲۷۲۲ / پ ن، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت المقدس، (قرارگاه کربلا، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱، نوار شماره ۵۰۲۸)، عبدالله درویشی، صص ۶۵ - ۹؛ و - سند شماره ۷۵۰۹ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه ای رکن۲ لشکر۹۲ زرهی، شماره ۴۹، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱، ص۱؛ و - سند ۳۸ / د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات بیت المقدس، عبدالله درویشی، ۲۱ / ۱ / ۱۳۶۱ تا ۳۰ / ۱۲ / ۱۳۶۱، صص ۲۰۶ و ۲۰۷؛ و - سرتیپ۲ مسعود بختیاری، عملیات بیت المقدس، تهران: انتشارات ایران سبز، چاپ دوم، ۱۳۸۷، صص ۱۱۵ و ۱۱۶.
۳. سند شماره ۲۷۰۶ / پ ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت المقدس (قرارگاه کربلا، ۱۸ و ۱۹ / ۲ / ۱۳۶۱، نوار شماره ۴۹۷۴)، عبدالله درویشی، ص۱۴.
۴. سند شماره ۲۷۷۵ / پ ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (بررسی علل عقب نشینی عراق از قدس و طرح ریزی برای عملیات آینده) عملیات بیت المقدس، (قرارگاه کربلا، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱، نوار شماره ۴۹۷۳)، عبدالله درویشی صص ۲۳ - ۳.
۵. سند شماره ۲۷۰۶ / پ ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت المقدس (قرارگاه کربلا، ۱۸ و ۱۹ / ۲ / ۱۳۶۱، نوار شماره ۴۹۷۴)، عبدالله درویشی، ص ۸.
۶. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش ها (ایران در ۲۴ ساعت گذشته)، شماره ۴۹، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱، صص ۵ و ۶، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱.
۷. واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱، ص۲، رادیو صوت الجماهیر عراق، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱.
۸. سند شماره ۳۱۹۸۴ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از بخش تعاون واحد امور پاسداران قرارگاه کربلا به فرماندهی قرارگاه کربلا، ۱۷ / ۲ / ۱۳۶۱؛ و - سند شماره ۳۱۹۸۶ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از بخش تعاون واحد امور پاسداران قرارگاه کربلا به فرماندهی قرارگاه کربلا، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱.
۹. مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی (ره)، جلد ۱۶، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص ۲۴۶.
۱۰. و احد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱، ص۲، رادیو اسرائیل، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱.
۱۱. سند شماره ۴۳۵۷۴۹ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از وزارت امور خارجه به ستاد مرکزی سپاه پاسداران، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱.
۱۲. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش های ویژه، شماره ۵۰، ۱۹ / ۲ / ۱۳۶۱، ص۳، بیروت - خبرگزاری جمهوری اسلامی، ۱۸ / ۲ / ۱۳۶۱.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب