برگی دیگر از تاریخ مقاومت شیعی
سالروز قربانی كردن آل حسن(ع) توسط فراعنه عباسی
بلك بلاگ: عبدالله محض و برخی دیگر از آل حسن(ع) دهم ذی الحجه 145 توسط منصور دوانیقی قربانی شدند. نگاه فقها و مورخان و محدثان شیعه به عبدالله محض و قیام های فرزندانش متفاوت می باشد.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: امروز جمعه دهم ذی الحجه روز عید قربان است. از رخداد مهم این روز در تاریخ فرهنگی – سیاسی شیعه به قربانی شدن عبدالله محض بن حسن مثنی بن امام مجتبی (ع) همراه با تعدادی از برادران و پسرعموها خود در زندان منصور دوانیقی به سال ۱۴۵ است. منابع روایت کرده اند که زندان آنها به شکلی بود که روز و شب در آن مشخص نبود. سبط بن الجوزی در «تذکرة الخواص» کشته شدن آنها را در روز عید قربان دانسته است.
برادران عبدالله محض حسن و ابراهیم بودند. مادر این دو بزرگوار فاطمه بنت الحسین (ع) بود. برخی از آنها در زندان مثل ابراهیم بن حسن زنده دفن شدند بعضی دیگر هنگامی که داخل خانه بودند، سقف را بر سرشان خراب کرده و به شهادت رسیدند.
منصور دوانیقی به خاطر عداوت خاصی که با دوده داشت مدتی قبل از به شهادت رساندن آل حسن (ع) به سال ۱۴۴ دستور داده بود تا آل حسن را با غل و زنجیر بر گردن و پا بر مرکب های چموش و بدون روانداز سوار کرده و به ربذه ببرند. آنان را مدت ها با این وجود مقابل آفتاب با بدن برهنه جلوی منصور نگه داشتند. هنگامی که آنها را با این وجود از مدینه بیرون می بردند امام صادق (ع) به آنها نگریست و اشک بر محاسن شریف شان جاری شد.
قیام های فرزندان عبدالله محض
عبدالله محض، از جانب پدر به امام مجتبی (ع) و از جانب مادر به حضرت سیدالشهدا (ع) می رسد. عبدالله محض از نوجوانی با حضرت سیدالساجدین امام سجاد (ع) محشور بود. در دوران زندگی او تفکر زیدیه که باید ضد حاکم جور قیام به شمشیر کرد، میان علویان رواج کامل داشت.
عبدالله محض سه پسر به اسامی محمد، ابراهیم و ادریس داشت. میان اینها محمد بن عبدالله مشهور به نفس زکیه کسی بود که شخص عبدالله محض با او بعنوان «مهدی» بیعت گرفت. عباسیون نیز با او بیعت کردند، اما بعد از به قدرت رسیدن پیمان شکنی کرده و او را کنار زدند. نفس زکیه به سال ۱۴۵ قمری در مدینه مقابل منصور عباسی قیام کرد، اما خود و یارانش جملگی کشته شدند.
زمانی که عبدالله محض برای نفس زکیه بعنوان مهدی و قائم آل محمد بیعت می گرفت، مخالف بزرگی را سر راهش داشت و او کسی نبود جز امام مؤسس حضرت جعفر صادق (ع). حضرت این لقب را شایسته نفس زکیه نمی دانست و همین طور آگاه بود که زمانه ظهور حضرت قائم آن دوران نیست.
به فاصله اندکی بعد از شکست خوردن قیام نفس زکیه، برادرش ابراهیم بن عبدالله قیام کرد و اصولاً قرار بود این دو یک زمان خروج کنند، اما میان این دو به دلایلی ناهماهنگی پیش آمد و شاید همین ناهماهنگی یکی از دلیلهای شکست قیام بود در صورتیکه به ویژه ابراهیم شکست های قابل توجهی را به سپاهیان منصور وارد کرده بودند.
قیام ابراهیم دومین قیام علوی بر ضد حکومت جور خلفای عباسی بود. این قیام نیز در دوران حیات امام صادق (ع) رخ داد و ابوحنیفه نعمان بن ثابت نیز از طرفداران قیام بود. زیدیان و معتزلی ها نیز از همراهان این قیام بودند، اما آن نیز شکست خورد و ابراهیم در منطقه باخمرا در نزدیکی کوفه شکست خورد و کشته شد. بنا بر این لقب او «قتیل باخمرا» گذاشته اند. دیگر فرزند عبدالله، یعنی ادریس نیز به مغرب رفت و آنجا اولین دولت شیعی را به نام ادریسیان بنیان گذاشت.
دیدگاه های متفاوت نسبت به عبدالله محض و فرزندانش
حجت الاسلام والمسلمین رسول جعفریان در کتاب «حیات فکری و سیاسی امامان شیعه» نوشته است که اختلاف میان آل حسن (ع) و آل حسین (ع) معرفی کردن نفس زکیه بعنوان قائم آل محمد توسط عبدالله محض بوده است. برخی معتقدند امام صادق با قیام بمنظور امر به معروف و نهی از منکر موافق بوده اند، اما با قیام به نام قائم آل محمد مخالفت کرده اند. همین مساله نشان میدهد که در هنگام قیام مساله فرهنگ چه اهمیت بسیاری دارد.
سید بن طاووس اعتقاد دارد که نوادگان امام حسن (ع) به امامت امام صادق قائل بوده و به حکم ایشان گردن می نهادند، اما اینکه چرا به نام مهدی قیام انجام شد این بود که آن دوران همگی انقلابیون به نام مهدی شناخته می شدند و مقصود مهدی موعود (عج) نبوده است. با این اوصاف اما شیخ الاسلام کلینی و شیخ مفید روایاتی در ذم عبدالله محض و فرزندانش درج کرده و قیام آنها را ذیل پرچم حق و در راه شیعه ندانسته اند.
اما گویا ثبت قیام های فرزندان عبدالله محض در تاریخ سرنوشتی مانند قیام و خروج مختار را پیدا کرده است. همانطور که برخی مورخان شیعی نیز برخی روایت ها در برحق نبودن مختار آورده اند، میان مورخان و محدثان شیعی درباره قیام های فرزندان عبدالله محض هم تفاوت دیدگاه وجود دارد. به عبارتی اینکه آیا نفس زکیه خودرا مهدی موعود معرفی می کرد یا اینکه این فقط اتهامی است که دیگران برای خدشهدار کردن شخصیت و قیام محمد بن عبدالله به او وارد کرده اند، دیدگاه های متفاوتی میان فقها، مورخان و محدثان وجود دارد. البته درباره این قیام ها هنوز پژوهش های درخوری انجام نشده و لزوم دارد که باتوجه به پیشرفت های علوم انسانی در قرن های اخیر به نگاه متفاوتی به این رخدادهای تاریخی نگریسته شود.
شیعه در طول تاریخ همیشه در صف اول مخالفت با مستبدان قرار داشته است. بنا بر این سیر تاریخی حرکت شیعه از صدر اسلام تابحال همیشه سرخ بوده است. بر این اساس شیعه با دو خاصیت شناخته می شود: علم و سلحشوری. پژوهش در قیام های شیعیان در طول تاریخ، برای در اختیار نهادن منابع مطالعاتی برای جریان امروز مقاومت اسلامی امری ضروری می باشد. ادبیات مقاومت با رجوع به تاریخ و پرداختن به این قیام ها شکل می گیرد و داشتن چنین منابعی موجب ترویج هرچه بیشتر فرهنگ مقاومت خواهد شد.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب