حجت الاسلام فرمانیان در گفت وگوی مشروح با مهر:
داعشی های كدام كشوراروپایی بیشتر است؟
معاون پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب اظهار داشت: بر طبق آمار به دست آمده از کشورهای اروپایی، فرانسه و آلمان بیش از سایر کشورهای اروپایی درگیر موضوع سلفی ها، تکفیری ها و داعش هستند.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: این شب ها سریال پرمخاطبی با عنوان «خانه امن» از شبکه یک سیما پخش می شود که در آن شخصی با نام بغاض در نقش داعشی آلمانی که وارد ایران شده است، ایفای نقش می کند؛ به همین بهانه خبرگزاری مهر در سلسله گزارش هایی به موضوع سلفی ها و داعشی ها در اروپا پرداخت که مصاحبه پیش رو سومین گزارش از سلسله گزارش های با این مساله است؛ در مصاحبه ای می خوانید با حجت الاسلام مهدی فرمانیان، معاون پژوهشی دانشگاه ادیان و مذاهب و مدرس دانشگاه گفتگو کردیم و از او دلیل رشد و افزایش داعشی ها و سلفی ها در کشورهای اروپایی را جویا شدیم؛ فرمانیان در کتابچه های مختلفی گروهک های مختلف داعش، تکفیری، سلفی و القاعده ای ها را معرفی کرده و به چگونگی شکل گیری آنها پرداخته است. مشروح این مصاحبه را در ادامه می خوانید؛
*در ابتدا بفرمائید که کشورهای اروپایی و آمریکایی که این همه داعیه آزادی و رعایت حقوق بشر را دارند چطور با حضور داعشی ها و تکفیری ها در کشورشان مشکل ندارند و خیلی از این گرو ه ها آزادانه در حال فعالیت هستند؟
اگر ما بخواهیم در باب چرایی رشد داعش و سلفی ها در غرب بحث نماییم باید به سیاست ۶۰ سال قبل آمریکا و اروپا برگردیم. از سال ۱۹۵۷-۱۹۵۸ میلادی که جمال عبدالناصر در مصر فضای سوسیالیستی چپ را مطرح نمود، در کنار او حافظ اسد و بشار اسد، شاه عبدالله در اردن و قذافی در لیبی و صدام گرایش سوسیالیستی پیدا کردند و همین موجب شد که آمریکا احساس خطر کند و به هم پیمانانش در خاورمیانه و خلیج فارس اعلام نماید که کاری انجام دهید. در همین موقع سازمان کنفرانس اسلامی برای جلوگیری از گسترش تفکر چپ سوسیالیستی در جهان اسلام تأسیس می شود؛ مقرش در جده است و عمده هزینه هایش هم عربستان سعودی می دهد. از سال ۱۹۶۲ به بعد آمریکا و اروپا اجازه می دهند که عربستان، در اروپا و آمریکا مساجد و مراکز فرهنگی تأسیس کند و همین ها موجب شدند که خیلی از جوانان آفریقایی و امثال آنها که به کشورهای اروپایی و آمریکا رفته بودند و تحقیر شده بودند جذب وهابیت شوند و بعد که اروپایی و آمریکایی ها اخوان المسلمین را حمایت کردند، جماعت تبلیغ هم کم کم وارد اروپا شد و عده ای از این جوان های مسلمان را جذب کرد، مجموع اینها پتانسیل هایی برای جذب جریان های تکفیری مثل داعش و القاعده شدند. اتفاقی که افتاد اینکه این افراد به صورت اقلیت های گوناگون در شهرها و مساجد مختلف اروپا و آمریکا حمایت شدند.
*خب دلیل این حمایت ها چه بود؟
چند دلیل هم داشت؛ یکی از دلیل هایش اینکه در زمان حمله شوروی به افغانستان، آمریکا می خواست افغانستان را ویتنام شوروی کند برای همین اجازه داد که افغان العرب ها یا عرب افغان ها به اروپا بروند و کار تبلیغی و جوانان را جذب این گروه ها کنند. هدف هم این بود که این افغان ها در نهایت بروند و مقابل شوروی بجنگند. این یکی از عوامل مختلفی است که موجب شد فضای سلفیت توسط سیاستمداران اروپا و آمریکا گسترش پیدا کند. در یک گزارشی آمده است که عبدالله عزام که رهبر افغان العرب ها بود توسط خود آمریکا اجازه پیدا کرد که آمریکا برود و جوانان را تحریک کند که در افغانستان مقابل شوروی بجنگند. از همین ماجرا کاملاً مشخص می شود که اروپایی ها و آمریکایی ها فقط به فکر منافع خودشان هستند چون مثلاً آمریکایی ها در یک جایی القاعده را میزند چون منافعش تهدید می شود اما در ۱۰ جای دیگر القاعده را حمایت می کند؛ مثلاً القاعده را در یمن حمایت می کند چون در حال جنگ با حوثی هاست که با منافع آمریکا در تضاد هستند. اینها در طول ۶۰ سال قبل همیشه اینطور و در امتداد منافعشان عمل کرده اند. سخنرانی های عبدالله عزام در آمریکا موجب شد که خیلی از جوانان رفتند افغانستان نزد سلفی های جهادی که بعدها القاعده شدند. آموزشی هم که به آنها در پیشاور، قندهار و … دادند تفکرات القاعده و داعش بود و اینها کم کم از یک مسلمان معتدل به یک جوان تند تکفیری سلفی جهادی تبدیل شدند. بسیاری از این جوانان پس از جنگ افغانستان به کشورهای خودشان برگشتند و آغاز به تدریس، تبلیغ و بحث کردند. ابومحمد مقدسی یکی از این افراد بود که سی سال است تدریس می کند و جوانان بسیاری را جذب خودش کرده است یا مثلاً ملاکریکا در نروژ از سال ۲۰۰۳ تا حالا به جوانان آموزش حضوری و مجازی می دهد و کاملاً تحت حمایت دولت های اروپا و آمریکاست. آنها به چنین افرادی می گویند: «در کشور ما کاری نداشته باشید، نیروهای جوان را تربیت کن و خیلی هم خوب است ولی مثلاً در انگلستان بمب منفجر نشود. اگر هم برخلاف منافع ما عمل کنی کشته می شوی.» حالا شما فکر کنید جوانی که خودش بمب متحرک است می تواند به سوریه، عراق و لبنان برود و عملیات انتحاری انجام دهد.
اروپایی ها و آمریکایی ها فقط به فکر منافع خودشان هستند چون مثلاً آمریکایی ها در یک جایی القاعده را میزند چون منافعش تهدید می شود اما در ۱۰ جای دیگر القاعده را حمایت می کند یک دلیل دیگر برای جذب جوانان به چنین گروه هایی این است که امروزه بسیاری از جوانان به دنبال معنویت هستند. چون متأسفانه امروزه در غرب فضای معنویتی خیلی کمرنگ شده و تا حدی در ایران هم چنین اتفاقی افتاده است. خیلی از جوانان امروز دنبال معنویت هستند و هرکسی جلوی راهشان قرار بگیرد به سمت او می روند. نوع بیان و تبلیغ این گروه ها هم خیلی جذاب و گیراست و جوانان خیلی زود جذبشان می شوند. علت دیگر هم، تحقیر است. خیلی از جوانان مسلمان که جذب این گروه ها می شوند با خودشان می بینند که هر جا می روند تحقیر می شوند، حالا اگر کمی تند مزاج هم باشند خیلی سریع جذب این گروه ها می شوند و وارد عمل می شوند چون با خودش فکر می کند که کینه و عقده تحقیرش اینطور از بین می رود.
*یکی از دلایلی که در فضای عمومی یا به اصطلاح تفکر عمده مردم وجود دارد این است که خیلی از این جوانان به خاطر مسائل مالی و دریافت پول جذب چنین گروه هایی می شوند، نظر شما در این زمینه چیست؟
من خیلی موافق این نظر نیستم چون بسیاری از این جوان ها به صورت مستقیم مورد حمایت مالی قرار نمی گیرند و بیش از ۷۰ درصد اینها افرادی هستند که اگر بدانند پولی که به دستشان می رسد از سمت کشورهای اروپایی است اصلاً قبول نمی کنند و به قول خودشان «قربه الی الله» و دقیقاً مثل «خوارج» عمل می کنند. بدین سبب بسیاری از این گروه ها متوجه نیستند که مورد حمایت کشورهای اروپایی و آمریکایی هستند و مصالح اسلام را زیر سوال می برند. برمبنای شواهدی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به دست بنده رسیده، بیشتر این افراد بگفته خودشان برای بسط توحید و «کلمه الله» در این راه افتادند ولی خب راه را اشتباه آمدند چون متفکرین جاهلی هستند که چیزی از اسلام نمی دانند. در افغانستان، افغان العرب ها از آمریکا اسلحه می گرفتند و وقتی این کارشان مورد اعتراض قرار گرفت، عبدالله عزام که رهبر آنها بود توضیح داد: ما از دشمن دورمان مقابل دشمن نزدیکمان اسلحه می گیریم. یعنی مثلاً از آمریکا که دشمن دورمان است اسلحه می گیریم تا شوروی را بزنیم و وقتی دشمن نزدیک را از بین بردیم می رویم سراغ دشمن دورمان. بدین سبب اگر پولی هم دریافت نمایند با چنین استدلال هایی کارشان را توجیه می کنند.
* فکر می کنید دلیل اینکه در بین عمده مردم چنین تصوری وجود دارد چیست؟
این کاری است که رسانه ها کردند و متأسفانه وقتی می خواهند به چنین موضوعی بپردازند اغلب سه مسئله را مطرح می کنند؛ مسئله مالی، مسئله جنسی و مسائل استعمار و استکبار جهانی اما از نظر محققین و پژوهشگران این حوزه هیچکدام از این مساله اصل ماجرا نیست و مشکل ما با فضاهای رسانه ای و امنیتی هم اینجاست که اصل ماجرا از قرار دیگریست و آن هم فضایی است که امروز جهان اسلام گرفتارش است؛ فضای جهان اسلام امروز بشدت فقیر و منزوی است و در حال از دست دادن فرهنگ و سنتش است و چیزی برایش نمانده است. در کشوری مثل ما که اسلامی است چنین فضایی کمتر است ولی در کشورهایی مثل تونس، تاجیکستان و… با هرگونه نمود اسلامی مقابله می کنند و جهان اسلام روز به روز منزوی تر می شود. حالا فکر کنید در همین کشورها، جوانان مسلمانی هستند که هیچ سنت و آئین اسلامی را نمی تواند اجرا کنند و خب همه اینها خودشان بمب متحرک می شوند و همین ماجرا موجب می شود جوانان جهان اسلام روزبه روز بیشتر تبدیل به یک آتشفشان یا آتش زیر خاکستر خفته شوند. این اتفاق، خاص یک کشور هم نیست بلکه هر جای جهان اسلام و هر کشوری می تواند برایش چنین اتفاقی بیفتد. جهان اسلام باید به این نتیجه برسد که هم مسلمان متدین می تواند آزاد باشد و زندگی کند و هم فرد سکولار. چنانچه این اتفاق نیفتد در کشورهایی که نمادهای اسلامی از بین می رود، متدینین آتشفشان می شوند و در کشورهایی که نمادهای سکولارها از بین می رود، آنها آتشفشان می شوند و بدین سان هر لحظه می تواند هر کشوری اتفاقی برایش بیفتد که در عراق و سوریه رخ داد.
جهان اسلام باید به این نتیجه برسد که هم مسلمان متدین می تواند آزاد باشد و زندگی کند و هم فرد سکولار. چنانچه این اتفاق نیفتد هر لحظه می تواند هر کشوری اتفاقی برایش بیفتد که در عراق و سوریه رخ داد
* با این اوصاف اوضاع کشور خودمان را در این فضاها چگونه ارزیابی می کنید؟
در کشور ما هم چنین پتانسیلی وجود دارد ولی متأسفانه ما به این فضاها دقت نمی نماییم. من یقین دارم اگر خدای نکرده ما گرفتار ضعف امنیتی شویم، اوضاعمان بدتر از سوریه می شود. همین الان در شهر بزرگی مثل تهران هم متدین ها ناراحتند و هم سکولارها. پس اگرما شاهد اغتشاش یا آتش سوزی و امثال اینها هستیم نباید همه را از چشم آن ور آبی ها ببینیم باید بدانیم که اینها نتیجه عقده هایی است که خودش را اینچنین نشان میدهد پس جهان اسلام باید یکبار دیگر برتمام سیاست ها و مباحث خودش بازبینی کند.
* بعنوان سوال پایانی اینکه باتوجه به تحقیقات چندین ساله و گسترده شما در حوزه ها گروهک های تکفیری، داعشی و سلفی در کدام کشورهای اروپایی تعداد سلفی ها و داعشی بیشتر است؟
بر اساس آمار به دست در کشورهای اروپایی، فرانسه و آلمان بیش از سایر کشورها درگیر موضوع سلفی ها، تکفیری ها و داعش هستند. در هر کشور اروپایی حداقل ۱۰ الی ۲۰ هزار سلفی جهادی وجود دارد. در کشور ما هم چنین وضعی وجود دارد ولی ما توجه نداریم.
* دلیل اینکه در این دو کشور تعداد داعشی ها و سلفی ها بیشتر است چیست؟
علت افزایش در این کشورها هم به سیاست های ۵۰-۶۰ ساله اخیر این کشورها برمی گردد؛ اینکه آنها فضا را برای گروه هایی مثل جماعت تبلیغی آزاد می گذارند و معتقدند این جماعت تبلیغی ها می توانند خیلی از جوانان سرکش یا به اصطلاح لات و لوت را تربیت و آرام کنند. بسیاری از این جماعت تبلیغی ها از هند آمدند و نیمه سلفی هستند، آدم های آرامی اند که کاری به سیاست ندارند؛ بامحبت هستند ولی سواد زیادی ندارند و مفاهیمی را آموزش می دهند که مفاهیم وهابی ها و داعشی هاست.
نوع سیاست های کشورهای آلمان و فرانسه و حضور دیرینه اخوانی ها، وهابی ها و جماعت التبلیغ سبب شده تا حضور داعشی ها و تکفیری ها در این دو کشور بیشتر باشد من همیشه گفتم که خیلی از داعشی ها و القاعده ای ها دزدانی هستند که لباس دین تن کردند. به این معنا که همان جوان چاقوکشی که آموزش دیده با خودش فکر می کند هم می تواند چاقوکشی کند و آدم بکشد و هم حس دینداری داشته باشد. حضور دیرینه اخوانی ها، وهابی ها و جماعت التبلیغ نیز سبب شده تا حضور داعشی ها و تکفیری ها در این دو کشور بیشتر باشد. داعش در اروپا، آدم هایش را از سه گروه پیدا می کند؛ وهابی ها، اخوانی ها و جماعت التبلیغی ها. اغلبشان هم جوانان پرشوری هستند که دین دارند ولی سواد دینی ندارند بنا بر این به آسانی جذب این گروه می شوند. در همین سریال «خانه امن» هم می بینید که داعشی آلمانی از ایرانی های مسلمان تندروتر و متدین تر است که صحیح هم است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب