حسین عسكری نوشت
روز فرهنگی هشتگرد و كاروانسرایی مهم در مكتوبات دوران قاجاروپهلوی
بلک بلاگ: هشتگرد اولین و تنها شهر استان البرز بشمار می رود که بطور رسمی دارای روز فرهنگی است. کتاب تاریخ هشتگرد نیز حالا در دست تالیف است.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، حسین عسکری، تاریخنگار و البرزپژوه و نویسنده کتاب هایی چون «کتابشناسی ساوجبلاغ»، «نقد دل»، «بیداری دشت کهن»، «علمای مجاهد استان البرز»، «دشتی به وسعت تاریخ»، «کهن دشت»، «روستای ایستا» و «روستازادگان دانشمند» در یادداشت ارسالی خود به مهر درباره چگونگی به ثبت رسیدن روز فرهنگی هشتگرد سخن گفته و از انتشار قریب الوقوع پژوهش خود در موضوع «تاریخ هشتگرد» آگاهی داده است. این یادداشت را در ادامه بخوانید:
به پیشنهاد دکتر حکمت الله ملاصالحی (استاد دیرینه شناسی دانشگاه تهران) و عمومی شهرستان ساوجبلاغ، ۱۷ آذر ۱۳۷۷ سالروز ثبت کاروانسرای صفوی «ینگی امام» به شماره ۲۱۷۵ در لیست آثار ملی ایران بعنوان روز فرهنگی هشتگرد انتخاب گردید. هشتگرد اولین و تنها شهر استان البرز بشمار می رود که بطور رسمی دارای روز فرهنگی است. افتخار مطالعه و تدوین طرح پیشنهادی این روز هم نصیب بنده شد و همین طور نگارش کتاب «تاریخ هشتگرد» که در دست انجام است.
کاروانسرا یا مهمانخانه چهار ایوانی ینگی امام بنایی است منسوب به شاه عباس صفوی (درگذشت ۱۰۳۸ ق) که در کنار تپه تاریخی تولید شده است. طول خارجی آن ۶۹ متر و عرض آن ۶۰/۶۷ متر است. این کاروانسرا در سه دوره صفویان، قبل از حکومت محمدشاه قاجار (درگذشت ۱۲۶۴ ق) و مقارن با اولین سفر ناصرالدین شاه قاجار (درگذشت ۱۳۱۳ ق) به فرنگ رونق داشته و در بیشتر سفرنامه های ایرانی و خارجی روزگار قاجار از این کاروانسرا یاد شده است.
کاروانسرای ینگی امام به هنگام حکومت مظفرالدین شاه قاجار (درگذشت ۱۳۲۴ ق) گرفتار حریق شده و از آن پس مدتی متروک ماند. در رویدادهای مربوط به نهضت مشروطه خواهی ایرانیان، از این کاروانسرا بعنوان پایگاه قوای مسلح دولتی و مشروطه خواه استفاده شده است. در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ هم این کاروانسرا محل دیدار و هماهنگی چهره سیاسی کودتا یعنی سید ضیاالدین طباطبایی با چهره نظامی کودتا یعنی رضاخان میرپنج بود.
بر اساس بررسی های من تا حالا بیش از هشتاد چهره سیاسی، فرهنگی، مذهبی و علمی ایرانی و خارجی در سفرنامه ها و خاطرات خود به کاروانسرای صفوی ینگی امام اشاره کرده اند. نام بعضی از آنان عبارتند از:
ناصرالدین شاه (چهارمین پادشاه سلسله قاجار)، مظفرالدین شاه (پنجمین پادشاه سلسله قاجار)، حاج محمدعلی سیاح محلاتی (جهانگرد مشروطه خواه)، مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان (حاکم اصفهان در دوره قاجار)، میرزا علی خان قاجار ملقب به ظهیرالدوله (حاکم کرمانشاهان)، میرزا علی خان دیوسالار مشهور به سالار فاتح (از رهبران مشروطه خواه مازندران)، یوشیدا ماساهارو (نخستین فرستاده امپراطوری ژاپن به ایران)، نوبویوشی فوروکاوا (جهانگرد ژاپنی)، اینووه ماساجی (جهانگرد ژاپنی)، ارنست اورسل (جهانگرد بلژیکی)، میرزا حسین فراهانی (نویسنده و جهانگرد دوره قاجار)، میرزا علی اصغرخان امین السلطان (صدراعظم ناصرالدین شاه)، میرزا علی خان امین الدوله (صدراعظم مظفرالدین شاه)، میرزا محمدحسن خان اعتمادالسلطنه (وزیر انطباعات دوره ناصری)، میرزا محمد ولی خان تنکابنی ملقب به سپهدار تنکابنی (فرمانده مشروطه خواهان گیلان در فتح تهران به هنگام استبداد صغیر)، یپرم خان ارمنی (فرمانده فوج مشروطه خواهان ارمنی در دوره استبداد صغیر)، قهرمان میرزا سالور ملقب به عین السلطنه (نایب الحکومه زنجان)، سون هه دین (دانشمند و جهانگرد سوئدی)، سلطان مراد میرزا ملقب به حسام السلطنه (فرزند عباس میرزا)، مرحوم آیت الله سید احمد شبیری زنجانی (مجتهد معاصر)، کیکاووس میرزا قاجار (فرزند فتحعلی شاه)، دکتر فووریه (پزشک مخصوص ناصرالدین شاه)، اوژن اوبن (مورخ و عتیقه شناس فرانسوی)، رضا خان میرپنج و سید ضیاالدین طباطبایی (عوامل کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹)، احمد امیراحمدی (نخستین سپهبد ایران و از عوامل کودتای سوم اسفند)، گرترود بل (نویسنده و جهانگرد انگلیسی)، میرزا نصرالله طباطبایی دیبا مشهور به ناصرالسلطنه (وزیر زراعت در حکومت مظفرالدین شاه قاجار).
روستای تاریخی ینگی امام متعلق به دوره صفوی، از توابع شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز است که حالا در محدوده شهر هشتگرد قرار دارد. این روستا در دوره صفویه، بارویی چهار ضلعی و بلند داشته که در هر ضلع آن چهار برج نگهبانی وجود داشت. حالا آثاری از سه برج و قسمتی از باروی این روستا برجای مانده است. سه اثر تاریخی شامل بقعه دو امامزاده، کاروانسرا و تپه تاریخی در ینگی امام وجود دارد که در سالهای ۱۳۷۷ و ۱۳۷۹ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
«یِنگی» در گویش ترکی ساوجبلاغی به مفهوم تازه و نو است. وقتی در اوایل قرن یازدهم هجری قمری گنبدی مشترک بر فراز مزار امامزادگان هادی و علی النقی از نوادگان امام موسی کاظم مقابل السلام ساخته شد از آن پس به آن ینگی امام (= امامزاده نو) اطلاق شد. این روستا در روزگار قاجار در ردیف املاک صدر اعظم میرزا علی اصغر خان اتابک (درگذشت ۱۳۲۵ ق) ملقّب به امین السلطان بوده که بعد از مدتی به میرزا علی خان امین الدوله (درگذشت ۱۳۲۲ ق) صدر اعظم بعدی واگذار شده است. امین السطان به هنگام صدارت، بقعه امامزدگان ینگی امام را مرمت کرد. سنگ قبری به تاریخ ۱۰۷۲ ق در ورودی صحن امامزادگان قرار دارد و تاریخ مندرج بر روی ضریح چوبی مربوط به سال ۱۳۵۴ ق است.
تپه ینگی امام در جنوب غربی روستا و در شمال جاده کرج - هشتگرد واقع شده است. بر طبق جستجوهای باستان شناختی، این تپه ۱۸ متری متعلق به دوره ایلخانیان است.
منبع: بلك بلاگ
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب