در نشست آسیب شناسی كتاب سال مطرح شد؛
عادلانه نیست بگوییم دست هایی در كار اند
به گزارش بلك بلاگ دبیرعلمی جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی در نشست لطمه شناسی این جایزه اظهار داشت: نمونه ای وجود ندارد كه داور یا اثری به من دیكته و تحمیل شود و عادلانه نیست كه بگوییم در این جایزه دستهایی در كار اند.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، نشست «بررسی و لطمه شناسی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران» از سلسله نشست های موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به مناسبت بیست وهشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، روز گذشته سه شنبه ۲۷ آبان با حضور محمدعلی مهدوی راد، رضا اکبری، نعمت الله فاضلی، داریوش مطلبی و حجت الاسلام والمسلمین رضا مختاری در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران انجام شد.
در ابتدای این جلسه رضا اکبری با اشاره به این که بخشنامه کتاب سال در سال قبل باردیگر بازنگری و به مراکز مختلف ابلاغ گردید، اظهار داشت: وقتی صحبت از اعطای جایزه کتاب سال می نماییم، باید ببینیم از منظر هدفگذاری چه هدفی را دنبال می کند. بطور کلی در پاسخ می توان چند هدف را برای آن متصور شد، اولین کارکرد آن کارکرد انگیزشی برای نویسندگان است که ترغیب شوند کار فاخر انجام دهند. هدف دیگر می تواند معرفی آثار و دیده شدن آنها و یا شناسایی و معرفی نویسندگان آثار تلقی شود. ضمن اینکه اهداف آکادمیک، تربیتی و آموزشی هم می تواند در زمره دیگر اهداف بگنجد.
وی اضافه کرد: ممکنست یکی از این اهداف یا تلفیقی از دو یا چندتای آن بعنوان هدف مد نظر قرار گیرد. در هرحال هدف گذاری است که اقتضای کار و روند اجرای آنرا مشخص می کند. از طرف دیگر، مقوله هدفگذاری محتوایی از این جهت اهمیت دارد که در نگاه و رویکرد برگزاری این رویداد اثرگذار خواهد بود. نکته دیگر بحث توجه شبکه ای به جایزه کتاب سال است. اینکه به این مساله بپردازیم که وقتی از فضای علمی کشور صحبت می شود چقدر به پژوهشگران و جامعه علمی بها داده می شود و بودجه های پژوهشی چگونه مصرف و توزیع می شود؟ مسائلی نظیر اینکه امر آموزش و پرورش چقدر جدی گرفته می شود و چه میزان کتابخانه عمومی در کشور وجود دارد که حاوی کتاب های غنی و مفید باشد، موضوعاتی است که باید به آنها پرداخته شود.
این پژوهشگر در ادامه اظهار داشت: واقعیت این است که در هیچ کدام از مواردی که به آنها اشاره شد امتیاز بالایی نداریم و باید به این نکات بعنوان مبنا و زیربنای پژوهش در کشور دقت نماییم. سالیان زیادی از برگزاری جایزه کتاب سال در کشور می گذرد و پس از آن جشنواره های دیگری مانند خوارزمی، فارابی، کتاب سال دانشجویی، جشنواره رازی و... کار خودرا آغاز نموده است. این در حالیست که این جشنواره های گوناگون باید کار را با یکدیگر تعریف کنند و طی جلسات مختلف یک تقسیم کار ملی صورت گیرد. اما هنوز این اتفاق خیلی روشن اتفاق نیفتاده است.
وی در ادامه به موضوع تشکیل تالار نخبگانی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره نمود و اظهار داشت: ایراد دیگری که در این عرصه وجود دارد این است که بحث برگزاری کتاب سال به صورت پیوسته و در طول سال دیده نمی گردد. در حالی که باید در ضمن سال برنامه ریزی های مناسب صورت گیرد و با نویسندگان کتاب ها و افرادی که از آنها تقدیر شده مصاحبه و گفت وگو صورت گیرد و سایت کتاب سال فعال و پویا باشد. در این خصوص می توان از ارتباطات فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با رسانه ها استفاده نمود. علاوه بر این، می توان خروجی های این جایزه ملی را به زبان های دیگری که با آنها ارتباط فرهنگی داریم ترجمه کرد تا دیگران هم ارتباط بهتری با این رویداد برقرار کنند.
اثر برگزیده باید مرزهای دانش را تا اندازه ای تکان دهد
در ادامه این جلسه، داریوش مطلبی پژوهشگر و فعال این حوزه با اعلان اینکه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران یکی از باسابقه ترین رویدادها در حوزه کتاب است، اظهار داشت: همین موضوع نشان دهنده اهمیت و جایگاه کتاب سال است و انتظار می رود به جایگاهی که استحقاقش را دارد برسد. برگزاری جشنواره های فرهنگی خصوصاً در حوزه کتاب مورد توجه اهالی فرهنگ و سیاستگذاران و مسئولان این حوزه است و انتظار می رود این جوایز موجب پویایی در جامعه پدیدآورندگان و جامعه نشر کشور بوجود آورد.
وی اضافه کرد: به طورکلی چند هدف متعالی برای جایزه کتاب سال در نظر گرفته شده است. شناسایی و معرفی کتاب های باارزش علمی، تعالی دانش و تالیف، استقلال و هویت فرهنگی کشور و پشتیبانی از پدیدآورندگان آثار و متخصصان کشور قسمتی از این اهداف است. در همه این سال ها کتاب سال تلاش نموده به این اهداف نزدیک شود اما اساسا رسیدن به شرایط مطلوب نیازمند تلاش بیشتری است. پژوهشی در ارتباط با کاستی های کتاب سال انجام دادم که فارغ از امتیازات و نکات مثبتی که پیرامون این رویداد به دست آمده مسائلی را در حوزه های سیاستگذاری، اجرا، ارزیابی، جایزه و بازاریابی ریشه یابی کرده است. در این میان لطمه هایی استخراج شده که اگر به آنها پرداخته شود می تواند کمک کننده باشد.
این محقق افزود: جایزه کتاب سال با وجود اینکه بسیار موثر بوده باید به این سمت حرکت نماید که بتواند جایگاه ویژه ای را برای خودش تعریف کند. مانند برخی جوایز مطرح دنیا وقتی اثری بعنوان اثر برگزیده انتخاب می شود باید مرزهای دانش را تا اندازه ای تکان داده باشد و باید توضیح داده شود که چرا این کتاب انتخاب شده است.
مطلبی به مواردی همچون سیاستگذاری، همپوشانی در برگزاری رویدادهای مشابه اشاره کرده و اظهار داشت: نکته دیگری که این میان وجود دارد، این است که نباید اجازه دهیم نگاه های سلیقه ای مدیران وقت مسیر حرکت را منحرف کند. از ین جهت، باید به سیاست های کلانی در این عرصه برسیم. ضمن اینکه عدم استقلال جایزه و دولتی بودن آن موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. نکته مورد بحث دیگر این است که در این رویداد مولف محور است و شاید لازم باشد در بخشی به ناشران هم توجه گردد. همچنین، کتاب های برتر و برگزیده نباید پس از رویداد رها شوند و بهتر است پشتیبانی های مناسب در طول سال از آن آثار صورت گیرد.
انتقادهای بی اساس معضل جایزه کتاب سال است
سخنران بعدی این جلسه، حجت الاسلام والمسلمین رضا مختاری بود که اظهار داشت: تبلیغات در این عرصه بسیار ضعیف بوده است. صداوسیما اهتمام کافی در ترویج جایزه کتاب سال و فرهنگ سازی پیرامون آن ندارد. در صورتیکه باید رسانه ها و خصوصاً رسانه ملی را وارد ماجرای تبیین و ترویج کتاب سال نماییم.
وی در ادامه تشویق نویسندگان به درست نویسی و انجام پژوهش های نو و همچنین، قدردانی از کارهای شایسته را از اهداف اصلی این رویداد دانست و اظهار داشت: مشکل اصلی که در حوزه اجرای جایزه کتاب سال با آن مواجه هستیم این است که کسانی که از روند برگزاری این رویداد باخبر نیستند، دست به انتقاد زده و ادعا می کنند کتاب ها بر اساس علمی داوری نمی شوند. اما با رد این ادعاها به نظرم، مشکلات ما ناشی از مسائل دیگری است. گاهی داوری کتاب ها به داوران سخت گیر محول می شود و در مواردی داورها آسانگیر هستند، این مقوله موجب ایجاد شبهاتی می شود. اما در سالهای اخیر با هم اندیشی هیات داوران همه آرا جمع و محاسبه می شود تا اینطور مشکلات کمتری را شاهد باشیم. اما این به مفهوم پارتی بازی در این عرصه نیست.
مختاری اظهار داشت: نکته دیگر این است که برخی کتب مانند دانش نامه ها و فرهنگ نامه ها که چندجلدی هستند و یک کتاب ۵۰۰ صفحه ای با یک دید مورد ارزیابی قرار می گیرند، از طرف دیگر عده ای معتقدند دانش نامه ها کار چندنفر و کتاب حاصل تلاش یک نفر است و باید نگاه ویژه ای به آن شود. بنظر می رسد نگاه به این ماجرا از هر دو جنبه قابل قبول است و باید به صورت مجزا به آنها پرداخته شود. ضمن اینکه مشکل اصلی این است که خیلی از کتاب های شایسته بموقع به دبیرخانه جایزه نمی رسند. به ندرت اتفاق می افتد که داورها تخصص لازم را در ارتباط با موضوع کتاب مورد داوری نداشته باشند. معیارهای داوری در سالهای اخیر ارتقا پیدا کرده، ضمن این که به داوران این اختیار داده می شود که تعصبی روی موضوع نداشته باشند. اما در هر حال، طبیعی است که هر نویسنده، محقق و مترجمی کار خودرا بهترین می داند و توقع دارد برنده و تشویق شود.
جالی خالی علوم انسانی در جایزه کتاب سال
نعمت الله فاضلی هم از دیگر سخنرانانی بود که به صورت آنلاین در این جلسه سخنرانی کرد و ضمن اشاره به چالش های موجود، اظهار داشت: جایزه کتاب سال بعنوان یک رویداد ملی مورد قبول نخبگان و اهالی فرهنگ جامعه نیست. عدم مشارکت صداوسیما، رسانه ها، انتشاراتی ها و نویسندگان صحتی بر این ادعاست. ضمن اینکه این رویداد با این سابقه طولانی هنوز نتوانسته در جایگاه اصلی خود قرار بگیرد که باید ریشه یابی نماییم و مشکل را شناسایی نماییم.
وی اضافه کرد: در حوزه های علوم پزشکی، علوم طبیعی، فنی و مهندسی انجمن ها و نهادهای دیگری مسابقاتی برگزار می کنند و قرار بر این بود که در جایزه کتاب سال به حوزه علوم انسانی و بخش فرهنگ توجه گردد. این میان بی طرفی باید اصل اساسی باشد که متاسفانه این رویداد نتوانسته بی طرفی خودرا به جامعه دانشگاهی و نخبگانی کشور ثابت کند.
عادلانه نیست بگوییم دستهایی در کار است
حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی راد دبیرعلمی جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی نیز در این مراسم به سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: مدافع تمام جایزه کتاب سال نیستم. اما به جرات می گویم در تمام سال هایی که این رویداد با حضور من برگزار شده نمونه ای وجود نداشته که داور یا اثری به من دیکته و تحمیل شود و عادلانه نیست که بگوییم دست هایی در کار است.
وی اضافه کرد: اینکه در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی کتابی برگزیده نشده مربوط به دست اندرکاران رویداد نیست، چنانچه دو سال است هیچ کتاب قرآنی هم انتخاب نشده است. اما نمی توان منکر این مساله شد که کتاب سال جریان مهمی است. در ارتباط با داوران هم هستند کسانی که شخصا با آنها تماس می گیرم و بنا به دلیلهای مختلفی حضور پیدا نمی کنند. از این روست که می گویم کسانی که علمی روی موضوع ندارند نباید قضاوت کنند.
دبیر علمی جایزه کتاب سال در ادامه اظهار داشت: وقتی در هر حوزه مقرر است از یک اثر تقدیر شده و یک اثر هم بعنوان اثر برگزیده انتخاب گردد و تعداد انتخاب ها محدود است، طبیعی است که همه آثار برگزیده نمی شوند، اما این به آن معنا نیست دیگر آثاری که برگزیده نمی شوند شایستگی ندارند. در هر حال، نقدهای این چنینی را وارد نمی دانم اما معتقدم این رویداد باید به سمت فرهنگ گستری گام بردارد.
منبع: blackblog.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب