در نشست شعر دفاع مقدس و مقاومت مطرح شد؛
ادبیات دفاع مقدس و مقاومت ناامیدی ندارد
به گزارش بلك بلاگ محمدرضا سنگری اظهار داشت: در ادبیات دفاع مقدس ناامیدی وجود ندارد. ادبیات ما، ادبیات امید است. آنها كه ادبیات پیش از انقلاب اسلامی را تجربه كردند می دانند آن زمان، ادبیات یأس آلود بود.
به گزارش بلک بلاگ به نقل از مهر، نشست ادبی شعر دفاع مقدس و مقاومت، بررسی تاثیرگذاری شعر دفاع مقدس بر شعر فلسطین، به مناسبت روز آزادسازی خرمشهر و تقارن آن با روز جهانی قدس و روز مقاومت دزفول، با شعرخوانی شاعران کشور و پارسی زبانان سایر کشورهای جهان توسط اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران با استفاده از ظرفیت فضای مجازی برگزار گردید. در این جلسه شاعرانی چون مصطفی محدثی خراسانی و محمدرضا سنگری همراه پژوهشگران و نویسندگان دفاع مقدس و پایداری به بررسی روند شکل گیری این نوع از ادبیات پرداختند. ارتباط مستقیم با صحن مسجد جامع خرمشهر، دزفول و میزبانی از شاعران مختلف از راه مجازی و پخش کلیپ های مرتبط، بخش هایی از این نشست ادبی بود که به شکل زنده در صفحات مجازی پخش گردید. کاظم رستمی، شاعر و پژوهشگر که اجرای این نشست را برعهده داشت، در آغاز اظهار داشت: این، اولین جلسه از سلسله نشست های ادبی با محوریت شعر و ادبیات دفاع مقدس است که اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران آنرا برنامه ریزی نموده است. سال جاری در آخرین روز ماه مبارک رمضان، اتفاقی مبارک افتاده و آن هم، تلاقی سوم خرداد با روز قدس است که معانی بسیار بلندی را به ذهن متبادر می کند. وی با اشاره به هجمه ای که در دوران دفاع مقدس به هویت فرهنگی کشور شد، اظهار داشت: ملتی که مورد هجوم واقع شد، نور امید را زنده نگه داشت. جلال آل احمد در صحبت هایش گفته است کارهایی که امروز در ادبیات انجام می دهیم، تاثیرش را سال ها بعد در جامعه می بینیم. به نظر می آید برعکس این حرف هم اتفاق می افتد. یعنی اتفاقاتی در جامعه می افتد که بعدها در شعر و ادبیات تجلی پیدا می کند. در ادامه نشست کلیپ تصاویر خرمشهر با مرور جملاتی از سخنرانی رهبر معظم انقلاب در دیدار تعدادی از ایثارگران پخش گردید. در ادامه این نشست محمدرضا سنگری، اظهار داشت: دفاع مقدس در متن انقلاب اسلامی صورت گرفت و خود به خود خصوصیت های آنرا داشت. انقلاب ما پیوند عمیقی با فرهنگ اسلام داشت و دلیل روشن آنرا می توانیم در شعارها و ادبیات انقلاب ببینیم. ازاین رو ادبیات دفاع مقدس را باید در طول ادبیات انقلاب اسلامی بدانیم و در هر زمینه ای که شعر پایداری سروده می شود، اجزایی از ادبیات انقلاب را در آن شاهد می باشیم. وی ادامه داد: به صورت طبیعی وقتی جنگ اتفاق می افتد، نیاز اولیه این نیست که آدم ها به شکل اتوکشیده در جنگ شرکت نمایند. به همین ترتیب در آغاز دفاع نباید انتظار شعر پخته داشته باشیم. نخستین اتفاق در این زمان شکل گیری شعار است. شعار فشرده اندیشه است که به شکل آهنگین بیان می شود. اما هنوز ارجمندی شعار را درست تعریف نکرده ایم و بنابراین گاهی بعضی واژه ها بدنام تعبیر شده اند. شعار همیشه منفی تلقی شده در حالیکه بخشی از هویت هر جریانی است. در کربلا هم اولین حرف ها در شعار و بعد در رجز و شعرها دیده شد. این پژوهشگر در ادامه اظهار داشت: توفندگی، داغی و رنگ حماسه داشتن، از خصوصیت های دیگر شعر دفاع مقدس است. در این دوران دو نسل شعری به راحتی کنار هم قرار گرفتند، نسلی دوگانه که هم دوره جاهلیت و طاغوت را دید و هم عصر پس از آنرا ادراک کرد. شاعرانی مثل مشفق کاشانی، محمود شاهرخی، حمید سبزواری و... نسلی بودند که شعر را قبل از انقلاب شروع کرده بودند و با کاروان انقلاب همراه شدند. نسل نوشکفته شاعرانی مثل قیصر امین پور، سلمان هراتی و... بعدها با نسل پیشین همراه شدند. گاهی کاروانی از این افراد به جبهه می آمد. اگر بررسی نماییم می بینیم که شعر آغازین دفاع مقدس، گرم، تند و حماسی است. در این زمان در شعرها هنوز خبری از سوگ نیست و روح مرثیه سرایی را در آنها نمی بینیم. سنگری با اشاره به فقدان ناامیدی در ادبیات دفاع مقدس اظهار داشت: در انبوه این همه رنج، ناامیدی دیده نمی گردد. ادبیات ما، ادبیات امید است. آنها که ادبیات پیش از انقلاب اسلامی را تجربه کردند می دانند که در آن زمان، ادبیات یأس آلود بود. مرگ، زمستان، بن بست و تاریکی واژه های قالب بودند. اما مجموعه آثاری که پس از انقلاب چاپ شدند حتی نام شان امیدبخش است، نام هایی مانند تنفس صبح، در کوچه آفتاب و...، این یعنی نسلی امیدوار علیرغم مخاطراتی که پیش رویش هست، به وجود آمده است. تاثیر ادبیات دفاع مقدس بر ادبیات پایداری ایشان در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا ادبیاتی که با عنوان ادبیات پایداری شکل گرفت، با ادبیات مقاومت دنیا ارتباطی برقرار کرده، اظهار داشت: اگر کسی ۵۰ سال پیش از انقلاب را بررسی کند، جریان دین ستیزانه را می بیند. آن زمان دین را افیون ملت ها و بازدارنده از حرکت معرفی می کردند. با وقوع انقلاب اسلامی و پس از آن دفاع مقدس، همه دریافتند دین می تواند موتور حرکت جامعه باشد. دین، مبارزه و ایستادگی می آموزد و نقطه عطف آن آزادسازی خرمشهر است. هیچکس فکر نمی کرد با آن زمینه سازی ها و امکانات نظامی، امکان آزادسازی خرمشهر وجود داشته باشد. چنین مقاومتی که ریشه در دین داشت، برای جهان الگو شد. در فلسطین، مبارزه قبلا مبتنی بر تفکرات مارکسیستی بود، اندیشه های چپ وجود داشت اما بعدا مساله عوض شد. دفاع مقدس الگوهای تازه به دنیا داد؛ الگوی مقاومت. بدین سان این تأثیر در ادبیات هم بر جا ماند و در اشعار شاعران کشورها هم نمادها و الگوهای دینی حضور پیدا کرد. سنگری تصریح کرد: از آنجائیکه انقلاب ما مردمی بود، توجه به مردم در جریان ادبیات جامعه عرب قوی شد. مردم کم کم در شعر قرار گرفتند. جامعه ای روزی در جنگ ۶ روزه از اسرائیل شکست خورده بود، اما بعد جامعه کوچکتری در ۳۳ روز بر همین دشمن پیروز شد. ادبیات انقلاب و دفاع مقدس ما به مردم جهان، باور و ارزش و احساس توانمندی داد و به آنها گفت اگر قدم در این راه بگذارید پیروزید، این درس خرمشهر بود. نسل ها در حال تغییر هستند و حافظه ها خیلی از خاطرات دفاع مقدس را فراموش می کنند. زمانی که حافظه نسل ها در مبحث دفاع مقدس گرفتار فراموشی شود آن وقت ما جز اندوه و دریغ برای از یاد رفتن جنگ نخواهیم داشت. امروز نخستین ژانر میدان دار ادبیات دفاع مقدس، خاطره است و بیشترین آثار هم در این عرصه خلق می شوند. هنوز وصیت نامه، میثاق نامه، سنگرنوشته ها و لباس نوشته ها باقی مانده و به آنها نپرداخته ایم. یک دهه دیگر برای این کار خیلی دیر است، هرچند که حالا هم دیر شده. امیدوارم این نشست زمینه ای باشد برای این که این دغدغه ها شنیده شوند. در ادامه، مصطفی محدثی خراسانی با اشاره به روند شکل گیری جریان ادبی دفاع مقدس اظهار داشت: دفاع مقدس سرنوشت انقلاب اسلامی را تغییر داد و مسیر را برای تداوم آن باز کرد. با آغاز دفاع مقدس به آرمان هایی دست پیدا کردیم که در ابتدای انقلاب شاید محدود به سرنگونی رژیم ستمشاهی بود اما با آغاز دفاع مقدس مفاهیمی چون مقاومت، ایثار، پایداری و از خودگذشتگی معنا پیدا کرد و این رخداد حماسی نسبتی تنگاتنگ با رخدادهای تاریخی به خصوص حماسه حسینی یافت. وی با اشاره به روند شکل گیری شعر دفاع مقدس اظهار داشت: شعر دفاع مقدس مسیر شعر انقلاب اسلامی را تغییر داد. هرچند هر دو هم مسیر هستند، اما دفاع مقدس سبب عمق بخشی و گسترش مفاهیم شد و همان ارزش ها که در این واقعه بزرگ بود، به شکل عمیق تری در شعر دفاع مقدس گسترش پیدا کرد. این شاعر در ادامه با بررسی روند تغییرات ادبیات انقلاب و دفاع مقدس اظهار داشت: در سال های ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، هنوز جوانان به عرصه شعر انقلاب پا نگذاشته بودند و هیجان اتفاقات، شعر را هم به سمت بیان شور و هیجان می برد. اما در سال های میانی دفاع مقدس، جوانانی که توانایی بیان شعر داشتند، پا به عرصه گذاشتند و اوج شعر انقلاب در سال های میانی دفاع مقدس رخ داد. بدین سان سایه شعر دفاع مقدس روی شعر انقلاب اسلامی افتاد. نه فقط در آفرینش ادبیات، مردم نقش اساسی دارند، بلکه مخاطبان اصلی ادبیات هم همین مردم هستند. شاعران امروز همچنان پیوندشان را با دفاع مقدس حفظ نموده اند محدثی خراسانی در ادامه با اشاره به مسیری که شعر دفاع مقدس پس از آخر جنگ طی کرده است، تصریح کرد: سیر تکاملی شعر را در اشعار شاعرانی مثل سید حسن حسینی می توان دید. فرهنگ شهادت و ایثار آنقدر عمیق در سطوح جامعه رسوخ کرده که امروزه جوانانی که حتی پس از جنگ متولد شدند، همچنان پیوندشان با دفاع مقدس برقرار است. انرژی این حماسه آنقدر سرشار بوده که به آنها منتقل شده است و جوانانی که امروز شعر پایداری، مقاومت و اشعار مربوط به مدافعان حرم را می گویند از همان منظر ارزشی دفاع مقدس به این مفاهیم نگاه می کنند. وی با اشاره به اینکه جریان شعر دفاع مقدس که امروز به شعر پایداری و مقاومت تبدیل گشته، بسیار امیدوار کننده است، اضافه کرد: آنچه تابحال به دست آمده، بیشتر از آنکه حاصل تلاش برنامه ریزان فرهنگی باشد، حاصل تلاش، عشق و ایثار شاعران بوده است. در ادامه این مسیر با عنایت به این که از سال های دفاع مقدس هم فاصله می گیریم، نیاز است که نهضت بزرگی در ثبت و ضبط ادبیات دفاع مقدس و ارزیابی ها و نظریه های پیرامون آن شکل بگیرد. همه به لزوم این مورد واقفند، اما نهاد و مجموعه ای باید راهبری این جریان را بر عهده بگیرد که فرصت تلف نشود. در بخش دوم این نشست که با ارتباط مستقیم با مسجد جامع خرمشهر آغاز شد، محمد نبی زاده، مجری حاضر در صحن این مسجد اظهار داشت: اینجا جایی است که قلب ایرانی ها در آن می تپد و در چنین روزی همه مردم به یاد آن هستند. سال جاری به خاطر شیوع بیماری کرونا، مراسم های حضوری تعطیل می باشد و برنامه ها به شکل مجازی برگزار می گردد. میهمان بخش دوم نشست، علی داوودی شاعر و پژوهشگر بود. وی در توضیح اینکه شعر ما، چه نسبتی با شعر فلسطین دارد، اظهار داشت: امام خمینی(ره) فرموده فلسطین پاره تن ماست، شعر ما هم چنین نسبتی با شعر فلسطین دارد. اساسا شعر، زبان عرب است. شعر بخشی از وجود جامعه عربی است. ضمن اینکه در جامعه فلسطین، شعر زبان رسانه است و خلا رسانه های دیگر مثل سینما را پر می کند. جایگاه شاعران در جامعه عربی صرفاً شاعری نیست، آنها روشنفکر و پیشتاز جریان ها هستند. ازاین رو هر وقت نام فلسطین را می شنویم، در کنار مبارزات مردم، یاد شعر فلسطین هم می افتیم. وی با اشاره به اینکه شعر فلسطین، بخشی از شعر عرب است، اظهار داشت: درباره این شعر می توان گفت در کشورهایی که مشابهت فرهنگی دارند، جریان های ادبی هم به یکدیگر شبیه هستند. شعر فلسطین، حادثه ای نو در جامعه عربی است و آیینه تمام نمای تحولات محتوایی و فرمی در شعر عرب بشمار می رود. طی بیشتر از ۱۰۰ سال گذشته چند دوره کاملا مشخص در شعر فلسطین دیده می شود. در آغاز، شعرها کلاسیک با همان فضای مشخص این نوع شعر هستند. اما در دوره ای، شعر به مرحله فردی شدن و حضور انسانی شاعر می رسد و رومانتیسم را شاهد می باشیم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب