با دونگان ها آشنا شوید
فرهنگ مسلمانانی كه برای فرار از نسلكشی چینی ها به قرقیزستان رفتند
بلك بلاگ: دونگان ها از نسل قوم هوم هویی چین هستند كه در هنگام نسلكشی این قوم توسط حكام چین، گریخته و در آسیای مركزی ساكن شدند. فرهنگ این قوم جذاب است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: رایزنی فرهنگی ایران در قرقیزستان
دونگان ها از اقوام ساكن در قرقیزستان، قزاقستان و ازبكستان هستند. این قوم همین طور در چین به نام قوم هوئی شناخته می شود كه بیش از ۹/۸ میلیون نفر جمعیت دارند و مسلمان هستند. دونگان های آسیای مركزی از نسل همان قوم هوئی هستند كه در سال های ۱۸۷۷ میلادی بعد از سركوب شورش دونگان ها در مناطق شاآنشی، گانسو و سین كیانگ در چین، بعضی از آنان به امپراتوری روسیه، قزاقستان و قرقیزستان مهاجرت كرده اند. خود كلمه هوئی در زبان چینی به معنای «مسلمان مومن» هستند.
در حال حاضر بیشتر دونگان ها در استان ایسیك كول قرقیزستان (حدود ۵۵ هزار نفر)؛ استان جامبول جمهوری قزاقستان (با جمعیتی در حدود ۵۰ هزار نفر) و در فدراسیون روسیه (حدود ۱۰۰۰ نفر) زندگی می كنند. در ایجاد و شكل گیری قوم هوئی در یوننان، گوانگدونگ، فوجیان و در جزیره هاینان ازدواج های عرب ها و ایرانیان (كه به شكل گروه های تجاری در ضمن قرن های هشتم تا سیزدهم درشهرهای بندری چین زندگی می كردند) با دختران چینی نقش بسزایی داشته است. این مساله در فولكلور؛ فرهنگ عامه و داستان ها و افسانه های قوم هوئی بازتاب یافته است. دونگان ها (هوئی ها) مسلمان اهل سنت و مذهب حنفی هستند.
كودكان دونگان سال ۱۸۹۷ میلادی (شهر پیشپك)
بیشتر خاصیت های قوم هوئی حتی زبان آنها نزدیك به فرهنگ و زبان چینی است. این قوم در چین بعنوان یكی از اقلیت های قومی محسوب شده و دارای منطقه خودمختار نینگشیا هوئی هستند. از سال ۱۹۷۹ میلادی با روی كار آمدن دنگ شیائوپینگ در چین؛ اسلام در این كشور احیا و ارتباطات اقوام مسلمان آن با جهان اسلام شروع شد. قرآن كریم به زبان چینی ترجمه شد و بویژه قوم هوئی چهره و سیمای اسلامی یكی از بزرگ ترین تمدن های جهان- تمدن چین شمرده می شود.
دونگان ها اكثراً به تجارت و كشورزی اشتغال دارند. دونگان های جمهوری قرقیزستان بعنوان جوان ترین اقلیت قومی در این كشور كوچك آسیای مركزی شمرده می شوند. كودكان و نوجوانان تا ۱۵ سال بیش از ۴۰ درصد تمام جمعیت دونگان های قرقیزستان را می سازند و تعداد آنان سال به سال افزایش می یابد، چون در خانواده های دونگان بطور متوسط ۵-۴ فرزند متولد می شود. هم اكنون جمعیت كل دونگان های قرقیزستان بیش از ۱۱۰ هزار نفر است.
نسبت به سایر اقلیت های كشور همچون تاتارها، آلمانی ها و اوكراینی ها كه تعداد جمعیت آنها به تدریج كاسته می شود، تعداد جمعیتی قوم دونگان در قرقیزستان پایدار و رو به افزایش است. دونگان های قرقیزستان پیروی دین اسلام (مذهب حنفی) هستند و به زبان دونگانی -كه یكی از لهجه های زبان چینی است- تكلم می كنند.
خط نوشتاری دونگان ها سیریلیك است. اكثریت قریب به اتفاق دونگان های ساكن قرقیزستان (حدود ۹۵ درصد) علاوه بر زبان مادری به زبان های قرقیزی و روسی نیز تسلط دارند.. شباهت زبان دونگانی با زبان چینی منطقه سین كیانگ امكان مناسبی را در حمل و نقل كالا از چین و تجارت مشترك و كسب و كار با تجار چینی هم در خاك قرقیزستان و هم در خود چین به وجود می آورد.
تاریخچه مهاجرت دونگان ها و اویغورهای فعلی به مناطق قرقیزستان بسیار غم انگیز است. این در واقع مهاجرت معمولی نبوده بلكه فرار از خطر نابودی هزاران خانواده مسلمان چینی بعد از قیام و شورش در شمال غربی چین بود. این قیام با ظلم شدید سركوب شد و در حقیقت دستور غیر رسمی بود كه تمام مسلمانان چینی را از بین ببرند. تنها افرادی كه دین اسلام را ترك و دین بودایی را قبول كرده بودند، نجات پیدا كردند. دونگان های چین به دنبال پناه و نجات خود با گروه های فراوان از مرزهای چین خارج و در مناطق امپراتوری روسیه سابق و گروه های دیگری در جنوب غربی مغولستان ساكن شدند. یا به عبارتی به مناطق قرقیزستان فعلی ساكنان استان های گانسو و سین كیانگ چین آمدند. مهاجران به سه گروه بزرگ تقسیم شده بودند:
- گروه اول به طرف استان اوش قرقیزستان حركت كرده و وارد كشور شدند.
- گروه دوم، به طرف قره كول استان ایسیكول حركت كردند و در آنجا چند روستا و منطقه مسكونی دونگانی ساختند و هم اكنون بزرگترین روستای این استان روستای ایردیك است.
- گروه سوم، بوسیله كوه های آت باشی و نارین وارد منطقه چوی شده اند و در شهرهای پیشپك (بیشكك فعلی) و توكموك ساكن شدند. دونگان هایی كه به بیشكك رسیدند در بخش مركزی شهر در خیابان كیفسكی فعلی كه قبلاً خیابان آزادی دونگانی نام داشت ساكن شده بودند ولی با توجه به این كه اكثریت آنان كشاورز بودند دنبال زمین كشاورزی بودند و در اطراف و حاشیه شهر مقیم شدند.
در سال ۱۹۲۴ دونگان های شهر پیشپك روستایی بزرگ به نام میلیان فون (منطقه برنج) بین شهر پیشپك و توكموك تاسیس كردند. دونگان ها در قرقیزستان بعنوان قوم زحمتكش و رنجبر، ماهر كشاورزی و باغبانی ارزیابی می شوند و باغ های آنان نمونه برای تمام همسایگان است.
اشتغال اصلی آنان مانند سال های قبل كشاورزی است و همین طور در كسب و كار رستوران، آشپزخانه های سنتی، خرد و عمده فروشی، حمل و نقل كالا و شركت های مشترك با چینی ها رونق پیدا كرده اند. دونگان های قرقیزستان مشغول كشاورزی، تجارت در بازارها و تغذیه اجتماعی (آشپزخانه ها، كافه ها) هستند. در مكان های سكونت دونگان ها در استان های چوی و ایسیك كول آشپزخانه و دستپخت دونگان ها بسیار معروف هستند.
در جمهوری قرقیزستان تعدادی روستا وجود دارد كه جمعیت آنها را دونگان ها تشكیل می دهند: از آن جمله اند روستاهای الكساندروكا، ایوانوكا، میلیان فون، كین بیولون، ایردیك و تاشیراف. همین طور تعداد قابل توجهی از دونگان ها در شهرهای توكموك، قره كول و بیشكك زندگی می كنند.
در مركز استان ایسیك كول در شهر قره كول مسجد چوبی قرن ۲۰ دونگان ها حفظ شده است. هم اكنون مسجد دوگانی در این شهر یكی از جاذبه های گردشگری قرقیزستان محسوب می شود. ظاهر بیرونی این مسجد مانند ساختمان های سنتی چینی و سبك معبد بودایی چینی است ولی در آن مسلمانان برای عبادت جمع می شوند. عملیات راه اندازی مسجد از سال ۱۹۰۷ شروع شده و در ۱۹۱۰ به انتها رسیده است.
در ساخت و ساز این مسجد میخ و دیگر اتصالات فلزی استفاده نشده است و تمام مصالح ساختمانی چوبی از انواع درخت كاج آبی تیان شان، چنار و گردو هستند. در مقایسه با سایر مساجد آسیای مركزی و قرقیزستان؛ مسجد دونگان نسبتاً بزرگ نیست و طول آن ۲۷ متر و عرض آن ۱۵ متر است. سقف مسجد روی ستون های سنتی چینی قرار دارد و نقاشی های آن توسط گروه متخصصان به رهبری چائو سی استاد صنایع دستی چوبی دونگانی از شهر پكن كشور چین انجام شده است. تمام رنگ های استفاده شده در نمای این مسجد بیان كننده تفكرات فرهنگی، دینی و سنتی دونگان هاست. بر این اساس رنگ قرمز محافظ انسان در مقابل ارواح، زرد نماد ثروت و رفاه و رنگ سبز به معنای سعادت دانسته می شود.
در قرقیزستان انجمن دونگان های جمهوری قرقیزستان فعالیت می كند و همین طور روزنامه «هوئی مین با» به زبان دونگانی منتشر می شود. در رادیو و تلویزیون دولتی قرقیزستان برنامه هایی به زبان دونگانی وجود دارد. در آكادمی ملی علوم جمهوری قرقیزستان نیز بخش دونگان شناسی فعالیت دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب